( هفدهمین سال نشراتی )
تاریخ نشر : یکشنبه ۱۹ اسد ( مرداد ) ۱۴۰۴ خورشیدی – ۱۰ آگست ۲۰۲۵ میلادی – ملبورن – استرالیا
هودج گل ؛ کاروانی از عطر وطن
در ادبیات مهاجرت
به مناسبت انتشار تازه ترین دفتر شعری استاد محمد اسحق ثنا
درگسترهء پرشکوه تاریخ و فرهنگ آریانیا بزرگ ، شهر کهن اندخود (انوخویی) چون نگینی درخشان بر سینهء جغرافیای دانش وادب می درخشد.
این شهر از دیرباز خاستگاه عالمان ، عارفان و سخنوران بزرگی بوده است ، از ابویعقوب یوسف اندخودی (اندخویی) و امام شمس الدین سیدالافاضل محمود اندخودی ( اندخوبی) در قرون ششم هجری ، تا شاعران و ادیبان نامدار سده های نهم ، دهم و یازدهم ، و نیز اندیشه وران و نویسندگان برجستهء روزگار معاصر . تداوم این سنت دیرین ، امروز نیز در سیمای ادیبان و شاعران نسل مهاجرت جلوه گر است ، نسلی که بار رسالت پاسداری از زبان و فرهنگ را در غربت بر دوش می کشد.
در این میان ، استاد محمد اسحق ثنا ، شاعر ئو ادیب شناخته شدهء دو زبان فارسی دری و ترکی ازبیکی ، یکی از چهره های شاخص این کاروان فرهنگی است . تاره ترین اثر او با عنوان « هودج گل » ، در تیر / سرطان ۱۴۰۴ خورشیدی ( جولای ۲۰۲۵ میلادی ) در ولایت بلخ ، با ویراستاری پوهنوال دکتور سید محمد عالم لبیب و دیباچهء پرمایهء استاد دکتور صالح محمد خلیق به زیور چاپ آراسته شده است . این دفتر ، همچون کاروانی آکنده از گل های یاد و اندیشه ، فضای ادبیات مهاجرت افغانستان را بار دیگر با رایحهء وطن معطر ساخته است استاد محمد اسحق ثنا،فرزندحاج محمد نبی،درسال ۱۳۲۸ خورشیدی درشهرستان اندخوی ولایت فاریاب دیده به جهان گشود . آموزش ابتدایی و متوسطه را در دبیرستان ابومسلم اندخوی و دبیرستان نادریهء کابل گذراند و در سال ۱۳۴۷ خورشیدی ، هم زمان با فراغت از دارالمعلمین عالی کابل ، در دبیرستان غازیکابل به آموزگاری پرداخت.
او سال ها در وزرات معارف افغانستان در بخش های تفتیش ، تألیف و ترجمه فعالیت داشت و تا سال ۱۳۷۱ به تدریس ادامه داد. سپس به پاکستان مهاجرت کرد و ۱۳ سال در اسلام آباد به آموزش پرداخت . در سال ۱۳۸۴ خورشیدی رهسپار کانادا شد و از آن زمان تا کنون در شهر ونکوور اقامت دارد.
استاد ثنا از سال ۱۳۴۳ خورشیدی تاکنون در دو زبان فارسی دری و ترکی ازبیکی طبع آزمایی کرده و اشعارش اغلب مضامین اجتماعی ، غنایی و میهنی دارند.آثار او بابیانی روان ، زبانی صمیمی و درعین حالل استوار ، پیوندی میان سنت و تجربهء شخصی برقرار می کنند. اشعارش در روزنامه ها و مجلات معتبر کشور به چاپ رسیده و در دل نسل های گوناگون مخاطب یافته است. از جمله آثار منتشر شدهء او می توان به دفتر های « ناله هاش شب » ، « در انتظار سحر » ، « دردها سوزها» ، « یادِوطن» ، « زیبا وطن » ، « برگ های سبز » ، « شگوفه های احساس » ، « زمزمه های دل » ، « یاد آشیان » ، « سخنی با گل سوسن » ، « باران و باور » و « کشت زار آرزو » اشاره کرد.
افزون بر این ، گردآوری و نشر آثاری چون « صد پند سودمند خوشحال » و مجموعهء « اندخوی کیمه سی شعر دینگیزیده » نیز بخشی از کارنامهء اوست.
« هودج گل » را می توان عصاره ای از تجربهء زیستهء شاعر در سه اقلیم معنوی دانست:
۱ – وطن با همهء رنگ ها ، صدا ها و خاطراتش؛
۲ – غربت با اندوهِ فاصله و حسرتِ بازگشت ؛
۳ – انسان با آرزو ها ، عشق ها و دغدغه هایش .
این مجموعه با زبانی شفاف و تصاویر زنده ، هم یادنامه ای برای خانه و خاک است و هم آیینه ای از حال و روز مهاجر افغان در دیاسپورا .
عنوان « هودج گل » خود تمثیلی شاعرانه است ؛ هودجی که گل های وطن را در غربت بر دوش می کشد و به نسل های بعد می رساند.
ادبیات مهاجرت افغانستان در دو دههء اخیر ، گواه شکل گیری صداهایی تازه است که ریشه در خاک دارند ، اما در اقلیم های دیگر می رویند. استاد ثنا با وفاداری به دو زبان مادری ، هم در پاسداری از زبان فارسی دری و هم در زنده نگه داشتن ادبیات ترکی ازبیکی ، نقشی پر ارزش ایفا کرده است .« هودج گل » نمونه ای روشن از این وفاداری و تداوم است .
انتشار « هودج گل » تنها افزودن یک دفتر شعر به کتابخانهء ادبیات افغانستان نیست؛ بلکه تداوم یک سنت کهن در ستایش وطن ، مردم و ارزش های انسانی است . این اثر ، به نسل امروز و فردا یادآوری می کند که حتی در دورترین کرانه های جهان ، می توان هودجی از گل های وطن بر دوش کشید و راهی کاروان شعر و عشق شد.
از صمیم قلب این دفتر شعری هودج گل را برای استاد ثنا گرامی و برای همه قلم بدستان و علم و ادب پروران تبریک میگویم و برای ثنا صاحب بزرگوار صحت و سلامتی و عمر طویل از درگاه یکتا تمنامندم.
باعرض ادب و حرمت
دکتر عزیزالله فاریابی
۸ آگست ۲۰۲۵ میلادی
