تاریخ نشر یکشنبه ۸ سپتامبر ۲۰۱۳ هالند
محترم امـیـن الدین « سعیدی – سعید افغانی» ودکتور صلاح الدین سعیدی – سعید افغانی
بسم الله الرحمن الرحیم
خودکُـشـی، ٳنـتـحاری، ٳستـشهـادی
تـتـبع، نګارش و نوشـــتـه از:
الـحـاج امیـن الــدین « سعـیـدی – سعید افغانی »
وداکـتر صلاح الدین «سعید ی – سعید افغانی »
هر لغت، کلمه واصطلاح از خود تذکره (ID کارت هویت) دارد. هرلغت، کلمه واصطلاح حد اقل دارای معنا ویا معانی تحت الفظی، معنا ویا معانی اصطلاحی میباشد. معانی لغوی و تحت الفظی در طول تاریخ پیدایش لغت و اصطلاح چندان تغییر نه کرده و به حال خود باقی میمانند، اما معانی اصطلاحی به مرور زمان تغییر نموده، ابعاد وسیعتر، خوردتر و حتی مفاهیم متفاوت را ګرفته انــد.
این مسـﺋله خاصتاً در مورد کلمات و اصطلاحات سیاسی حاد تر وجدی تر است. پیشکش کردن و ارایه تعاریف جامع و مانع ، یعنی تعاریفیکه در بــر ګیرنــدﮤ تمامی مشخصات و صفات یک لغت و اصطلاح باشد و منع کننده صفات و مشخصات لغت و اصطلاح دیګر باشد، نیز ضروری پـنداشته میشود.
مثلا تلاش و زحمت کشیدن برای کسب رزق حلال هم تلاش و عــرق ریزی است اما تلاش و عـرق ریزی برای غصب مال شخص دیګر، ظلم و تجاوز برحق ومال دیګران وحملــﮥ مسلحانه بر بانک به منظور کسب مال و پول هم تلاش و عرق ریزی است. مطمیناً که تلاش و عرق ریزی برای کسب رزق حلال با تلاش و عرق ریزی برای غصب مال شخص دیګر، تجاوز و عمل خلاف نورمهای قبول شدﮤ جامعه، تفاوت دارد.
همچنان اعـدام، ګرفتن نفس کسی به اساس حکم قانون و قتل و کشتن کسی بدون مجوز قانون درنهایت امر همان ګرفتن نفس انسان است که نتیجـﮥ نهایی همانا ګرفتن حیات کسی است که از لحاظ حقوقی و معـنا هریک ګرفتن حیات کسې است که یکی به اساس مجوز قانونی و دیګری بدون مجوز قانونی بوده ودرهمین ازهم متـفـاوت اند.
درین راستا مفاهیم حقوق اساسی و طبیعی انسان که به اساس قانون هم نزد بعضی از انسان ګرفتن اش مجاز نیست و حقوق دیګر انسانها که میتوان به اساس حکم قانون آنرا ازوی سلب کرد، نیز بحث جالب و مطرح است اما به نسبت ضیقی وقت و طوالت کلام ازآن میپرهیزیم.
مفهوم لغوی خود کُشی ، ٳنتحاری که عدﮤ آنرا استشهادی میګویند واضح است. اما اصطلاحاًخود کشی یا عملٳنتحاری دو مرحله و مفهوم تقریبا مستقل میباشد. به این معنا که خودکشی منحصر به خود انسان ګردیده در حالیکه عمل ٳنتحاری کُشتن خود به قصد و مفهوم است که طی این عمل شخص خود را بخاطر از بین بردن و یا تخریب هدفی ویا از بـین بردن کس ویا اشخاص دیګرکشته و نابود می نماید.
یعنی هر عمل انتحاری به قصد خود کشی است اما هر عمل خودکشی عمل انتحاری به مفهوم استشهادی نیست. موضوع بحث امروزی ما هم به طور عمده همین عمل انتحاری با جوانب سیاسی و عقیدتی است که عدﮤ آنرا استشهادی مینامند، تا خود کُـشی.
درین مبحث و پژوهش موتیف، انګیزه، اسباب و عوامل عمل انتحاری، حالات روانی، مُبرِر، برحق بودن و عدم آن و بلاخره جواب دادن به سوال که آیا وسیله انتخاب شده انـتحاری را به هدف میرساند و یا خیـر؟
نکات بس مهم و اصلی بحث ما همانا تمرکز به بعضی جوانب این قضیــﮥ بس حساس و مهم است به وجود اینکه این کار و تحقیق ضرورت به موشګافی، تکمیل و غنی سازی بخش از جوانب دیګر قضیه را نیز ایجاب میکند که درین راستا کار ادامه خواهد داشت.
عمل انتحاری بدون هدف سیاسی وصرف برای ازبین بردن خود نوع از عمل انتحاری است که درجهان آنرا به نام (اوتنازی ) نیز میشناسند.
مطابق به قوانین برخی از کشور های امروزی جهان با تحت نظر ګرفتن جدی قوانین پیچیده و دقیق کنترول شده آنرا مجاز میدانند و شماری دیګر از کشور های امروزی وقوانین آن این عمل را مجاز نمی دانند.
و اما از نظر اسلام و قوانین اسلامی این عمل حرام بوده وبمثابــﮥ قتل نفس بشمار رفته وجای شخص انتحاری مذکور در جهنم است.
اما عمل انتخاری با داشتن توجیه سیاسی و هدف سیاسی و دینیرا نیز میتوان به نوعی خود کُشی به اساس عقیدهنام ګذاشته و توجیه نمود که به نحوی عدﮤ آنرا به مفهوم عمل استشهادی یا جداً قریب به استشهادی پنداشته و عمل کننده عمل استشهادی را به آن معتقد ساخته اند تا عمل مذکور را اجرا کند وهمان شخص را به عمل انتحاری وادار میشود.
یعنی به اساس عمل عقیدتی عمل انتحاری اجراء کردن به مقصد دیگر کُشی وصدمه زدن به غیر ( دشمن ) افاده میشود وبه آن صبغـــﮥ عقیدی وبه این نوع مبرر داده میشود.به این ترتیب ودر این نوع عملشخص به خود کشی شخصی دست به طرح واجرای یک پروگرام یا نقشه تخریبی میزند که طی آن شخص قصد میکند، خود را وسیله آسیب زدن و یا از بین بردن دشمن قرار دهد.
اینکه دشمن کی است و چه کسې تعریف دقیق از آن داده میتواند ؟ واینکه جانب متعهد وعقد معین درجامعه از کیست نیز بحث های ضروری اند که ایجاب بحث ها مستقل، عریض و طویل را میدارند.
اما تمرکز ما بیشتر مستقیم به عمل خود کُشی به مفهوم انتحاری است.
در عمل خودکُشی بدون هدف سیاسی و عقیدتی که با عمل انتحاریواستشهادی تفاوت داشته در عملخود کشی به مفهوم اولی و ساده کلمه مثلا شخص میخواهد خود را از مشکلات روزگار زندگی نجات دهد. ولی در عمل انتحاری، انتحار کننده و یا هم مغــــز متفکر دیګر دارای هدفی است که برای بدست آوردن آن هدف ویا جلب توجه و فشار و ایجاد حالت روانی معین در ماحول خویش و ضرر رساندن به هدف، دست به عمل و یا طرح یک پلان زده که با تطبیق آن توسط انتحار کننده، موجب مرگ خودش، دیگران ، ایجاد ترس و ضرر مالی نیز میشود. اینکه با این عمل خویش به هدف نایل میګردد ویا خیر ویا با عمل خویش مرتکب عمل بدتر میشود؟ بذات خود سوال است که نیز مهم میباشد.
در عملیه انتحاری فرد انـتحاری مرگ خویش را نسبت به هدفیکه برای خود تعیین کرده است، بزرګتر شمرده وبرای دست یابی به آن جان خویش را فدا مینماید.
به این ترتیب عملیــﮥ استشهادی یک شیوه و ابزار دفاعی است که درسالهای اخیــرعـدﮤ از مسلمانان آنراعلیه مخالف ویا متجاوز، با روش جدیدی برای مقاومت و رویارویی با دشمن که با وسایل و شیوه های جدید کشنده است و درگذشتــه چندان معمول و معروف نبوده، انجام میدهند .
اکثرآ چنین واقع میگردد: شخصیکه عملیات استشهادی را انجام میدهد ، یقین یا ظن غالب دارد که خودش نیز در جریان عملیات به شهادت می رسد.
نباید فراموش کرد که : عملیات استشهادی برای دفع تجاوز متجاوزین در صورتیکه با وسایل دیگر دفاعی متعارف ممکن نباشد ، صورت می پذیرد وبه اعمال انتحاری که علیه انسانهای بی گناه، یا به عبارت دیگر خودکُشی، بدون جهت شرعی مسلمانان و انسانها و ضرر به مال وجان صورت میگیرد، متفاوت میباشد . در صورتیکه که چنین باشد طوریکه قبلآ یادآورشدیم، این عمل به هرنام باشد، حرام وشامل دایرﮤ حـرمت قـتـل نفس میگردد .
در این هیچ جای شک نیست که:دفاع در مقابل دشمن یک امر فطری و عقلی هم است و خداوند به هر موجود زنده ای ابزار دفاعی خاصی داده است.
ولی این ابزار دفاعی در انسانها به دلیل داشتن قـوه تعـقـل متنوع و گوناگون است و هر قوم و ملتی با توجه به توانایهایی که دارد از شیوه ها و ابزار دفاعی مناسب حال درچوکات شرع خود استفاده می کند.
یکی از روشهای دفاعی که اخیرا در کشور های اسلامی بکار گرفته میشود ، بنام ، عملیات استشهادی وانتحاری مسمی گردیده است .
اطلاق آیات و روایات دینی وفتوای اسلامی ،جهاد دفاعی و ترجیح دفاع بر حفظ نفس دلیل جواز این نوع عملیات است.
خواننده محترم!
تاجایکه بشریت میداند، تاریخچــه عمل انتحاری در مشرق زمین به یکهزار سال قبل از امروز میرسد . ولی با تأسف باید گفت که انگیزه اعتقادی انتحار با گذشت بیشتر از ده قرن تغییر نکرده وانتحار کنند گان قرن بیست وبیست ویکم در اکثر موارد از لحاظ رشد فکری هنوز در سطح فکری اولی قرار دارد.
ادوارد برون ، شرق شناس مشهور انگلیسی مؤلف کتاب مشهور تاریخ ادبیات فارسی مینویسد که« حرکت اسماعلیان (حشاشین) به رهبری حسن صباح هزار سال قبل از امروز با دادن وعدﮤ بهشت به افراد خویش آنها را وادار به انجام عمل انتحاری مینمودند».
در جمله بزرگترین نمونه های عمل انتحاری درعصر امروزی را میتوان بدون شک حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ م. در ایالات متحدﮤ امریکا شد که درنتیجــﮥ این جنایات هزار های انسان بې ګناه به شهادت رسیده، زخمی و یا متضرر شدند.
چنانچه همه به خاطر داریم طی آن ۱۹ حمله کننده با به کنترول درآوردن ۴ بال طیاره مسافر بری برعلاوه دیګر دو برج مرکز تجارتی جهانی را در نیویارک به لرزه درآورد و منهدم نمودند. قرار احصائیه های منتشره ، به موجب آن ۲۹۷۳ انسان بی ګناه را به قتل رسید. ضرورت به تذکر است که هیچ یک از اجـراکننده ها ویا مغزمتفکر این عملیات از افغانستان نبود.
درین سلسله در سالهای بعدی همچنان می توان از حملات انتحاری متروی (ریل زیر زمینی شهری) شهر لندن انګلستان وحملات انتحاری ویا هم استشهادی فلسطینی ها علیه اهداف اسراﺋیلی وحملات انتحاری در عراق وکشور عزیز ما افغانستان نام برد.
در یک کتګوری خاص حملات انتحاری را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
۱-حــمله انـتحـــاری با هدف مشخص.
۲-حمله انتحاری بـدون هدف مشخص.
در عملیه انتحاری با هدف مشخص :
مقصد و هدف شخص انتخاری و یا مغز متفکر که عمل انتحاری را سازمان داده، ضرر رساندن به فرد یا افراد معین و مشخصمیباشد ویا ملکیت وجنس مشخص میباشد. درین عملیه ممکن است افراد دیگری حاضر در محل حادثه نیز ضرر دیده ویا ازبین رفته، به قتل رسیده وشهید شوند.
اما در عملیه انتحاری بدون هدف مشخص: معمولا برای نا آمن کردن فضای اجتماعی وسیاسی مورد نظر وبر انگیختن ترس و وحشت عمومی طراحی میشود. عملاً غیر قابل تردید است که در براه انداختن این نوع از عملیات انتحاری ساختمان ها وسایط وانسانها از بین رفته ومعمولاً به قتل انسانها بی ګناه می انجامد.
طراح و یا طراحان و مغز متفکرعمل انتحاری یا خود شخص و در اکثر موارد افراد غیر از شخص انتحاری میباشد. عملیات انتحاری عملاً درکشور ما افغانستان و منطقه اکثر با داشتن اهداف مشخص در اکثر موارد به استـشاره، هدایت، سازمان دهی اجانب خاصتاً مراجع استخباراتی همسایگان تحقق مییابد. به را ه انداختن همچو عملیات ایجاد نوعی از ترس ورعب در جامعه بوده ودلیل ترس همگانی شده که در نتیجه آن خسارات زیاد جانی و مالی به مردم بی ګناه ما عاید میګردد.
کنترول و جلوکیری از عمل انتحاری عملا مشکل و در موارد نا ممکن میباشد. علت آن هم بسیار ساده و قابل فهم است. فر دی که خود را آماده مرگ ، انتحار یا درمواردی به زعم خویش وتشویق عمل استشهادی نموده دیگر ترسی از چیزی به خود راه نمی دهد و عملاً غیر قابل مهـار ویـا به بسیار مشکل قابل مهار وپیګیری است.
اسباب وعوامل
خودکُشی ویا عمل ( ٳنتحاری)
اول :
در صورتیکه انګیزﮤ عمل انتحاری عقیدتی باشد(ٳستشهادی). درین صورت اګر مستقیم به مشکل کشور ومنطقــﮥ خویش متمرکز شویم. اولین و اساسی ترین عامل آن عدم فهم درست و اګاهی لازم انتحار کننده ویا مغز متفکر آن به اساسات راستین واصول واقعی دین مقدس اسلام میباشد.
بلی جاهلیت وعدم اگاهی لازم ودقیق ازمفاهیم وجوهر واقعی دین آسمانی و درین سلسله دین مقدس اسلام است.
دینیکه برای سعادت دنیا وآخرت انسان نازل گردیده،
دینیکه هدایت داردو « وَلَا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا َ ( القصص الآیه ۷۷) ،
دینیکه سفارش دارد زندګی کن و برای زندګی آمادګی بګیر مانند اینکه برای ابد زنده هستی. و برای مرګ آمادګی بګیر مانند اینکه فردا میمیری.
دینیکه نص صراحت دارد ( و لاتلقوا بایدیکم الی التهلکه )، خود را به قصد به تهلکه نه اندازید.،
دینیکه دین دنیا و آخرت هست، دینی که میفرماید: « من قتل نفسا بغیر نفس اوفساد فی الارض فکأنما قتل الناس جمعیا »
بلی در دینیکه رهبانیت، افراط و تفریط منع شده، چطور میتواند انسان ها را به از بین بردن خود، قتل و کشتار انسانهای بی ګناه دیګر تشویق کند؟
دینیکه هدایت صریح دارد: ( من قتل مــؤمنان متعمدا فجزاه جهنم خالدا فیها) کسیکه مؤمن را به قصد به قتل میرساند جزا اش جهنم و به طور ابد درآن خواهد ماند. در آبد ماندن در جهنم جای غیر مسلمانان یعنی کفاراست، ولی قرآن عظیم الشان قاتل مؤمن را به بقاء در جهنم به طور ابد وعده وتنبه میکند.
به همین اساس ګفته میتوانیم که شخص انتحار کننده نسبت عدم درک درست از اسلام، نسبت عدم درک احکام الهی واستـنباط درست از قرآن وسنت پیامبر اسلام محمد صلی الله علیه وسلم، توانمندی آنرا ندارد تا بین حلال وحرام فرقی را بعمل ارد وحتی به این هم نمیداند که آیا کشتن افراد بیگناه در اسلام جواز دارد و یا خیر؟
درعمل انتحاری انسانهای بې ګناه شهید و یا زخمی میشوند و صدهانقص به انسان ثالث که هیچ دخلی به کار ندارند، متضرر و عملاً به ګناه جرم؟! مجازات میګردد که عملاً کاری به آن ندارد ویاهم اصلاً نه عمل و نه هم ایجادګر بوده وحتی شاید مانند انتحار کننده مخالف وضع جاری باشد.
انتحاری فرصت توبه کردن را از هدف میګیرد. توبه کردن از ګناه حق وامکان هر مسلمان است. انتحاری چنین امکان دادن شده از جانب پروردګار را از بندهء میګیرد.
بلی امکان وفرصت توبه حتی برای انسان متخلف یکی دیګری از اصول واساسات است که در شهادت انتحاری جداً مورد سوال قرار ګرفته واز بنده وحتی انسان بې ګناه ګرفته میشود. حین تفکر وتعمق به این اعمال و بخصوص حرکات ٳفراطی بخش از مسلمانان و سازمان دهند گان اعمال تروریستی وٳنتحاری انسان به فکر شعر شاعری میافتم که میګوید:
تـــرســـم نه رسی به کعبه ای اعرابی
این ره که تو میروی به ترکستان است
دوم :
دومین عامل عدم دسترسی این افراد به معلومات واوضاع جهانی ودر نهایت تحت تأثیر قرار گرفتن تبلیغات نادرست علمای (علماء نما های) متعصب و محدود الذهندینی اند.
سوم:
از انجایکه که منابع عمده دین اسلام به زبان عربی اند و در کل معرفت مردم افغانستان به توضیح و تشریح علماء محدود دین قرار دارد و بخش ازین علماء ویا به دقت بګویم علماء نما های دین هم بنا بر عوامل مختلف جایز و نا جایز بجای اینکه مصروف تــدریس واقعیت های حقیقی وهویت واقعی اسلا م گردند شنوندګان و شاګردان مدارس و طلبه علم را به مسایلی مصروف می سازند که با جوهر دین مقدس اسلام و حکمت احکام اسلامی در تضاد است.
چارم:
عام اعتقادی عامل چارم است که انتحاری بزعم برای کسب کسب مقام عالی شهادت ورفتن به جنت میباشد. ای کاش انسان به این درجه نایل میشد اما متاسفانه تمام شواهد قراین و احکام دین اسلام و نتیجه عمل انتحاری را چنانچه در بالاتشریح کردم سبب اذیت، کشت و خون انسانها بی ګناه شده و قهر و غضب خداوند متعال متوجه آنان خواهد شد که این عمل را اجرا و یا سازمان دهی مینمایند.
پنجم:
پنجمین عامل را میتوان عامل اقتصادی مسمی نمود . که عبارت از فقر وپیچارگی ، بیکاری، کرسنگی ، قرضداری میباشد .
ششم:
عامل یأس و نا أمیدی ششمین عامل را علما ء و محققین، عامل یآس، نا امیدی، ضعف مقابله نظامی مسمی نموده اند. زمانیکه انسان نیروی مقابله رو در رو با دشمن خودرا نداشته باشد، عملا دست به انتحار میزند و یا افراد دیګر را به این عمل آماده میسازند.
هـفـتم :
در موارد معیـن ظلم ها، دشمنی های شخصی و همین عملیات نظامی ظالمانـــﮥ کور، کر وبی هدف که به راه انداخته میشود وبه آثر این بمباردمان ها قریه ها ومنازل مسکونی مردم تخریب میگردد و انسان های بیگناه اطفال وزنان ومردم بیدفاع بقتل میرسند، موجب بی عفتی و بی عزتی فامیل ها ، تجاوز بر ننګ و نأموس شده که موجبات و عوامل عمل انتحاری وانتقامی را ایجاد و تشدید میبخشند.
به این صورت بدون درنظرداشت توجیه آن عملاً چنین عمل در مجموع عمل عکس العملی در مقابل یک عمل ویاواکنشی در برابر واکنشی است که باید دقیق مورد مطالعه وبررسی قرار داده شود.
هشـتـم :
همچنان یکی دیگری از عوامل انتحاری بخصوص درکشور عزیزما افغانستان را میتوان فساد اداری در ادارات دولت وتلف حقوق حقه وشرعی افراد جامعه مسمی نمود . این عامل به نحوی با عامل هفتم نیز مرتبط میباشد.
ولی در تحلیل نهایی گفته میتوانیم که :
عملیـﮥ انتحاری در کشور عزیز ما افغانستان اساساً و عمدتاً ریشــﮥ خارجی داشته واین تا کتیک جنگی است که بخش از منابع مغرض خارجی میخواهند آنرا بر کشور ما غرض تحقق اهداف سیاسی ونظامی، فرهنگی وکلتوری خویش براه میاندازند.
تمام محاسبات و تحلیل های عینی و دراکثر موارد شواهد مشخص نشان میدهد که کشور های همسایه وذینفع در افغانستان بخاطر ایجاد درد سر برای امریکا یی ها وغربی ها با به راه انداختن و تحمیل جنګ ها نیابتی، میخواهند مانند سه دهــﮥ اخیر افغانها را مورد استفاده خویش قرار داد واهداف خویش را توسط آنها به اشکار روبرو ویا غیر مستقیم برآورده سازند.
مرکز عمده این مراکز انتحاری در قدم اول در مدارس دینی در پاکستان وکشور ایران فعال بوده ، افراد واطفال معصوم و بې ګناه و بې خبر از کُنه و اساسی اشیاء و احمکان ینی و روح اصیل این احکام به منظور سازماندهی واجرای اعمال تروریستی به طورمنظم تربیه به کشور ما گسیل داشته میشوند.
مبحث اینکه کدام مراجع و محافل، مراجع و یا محافل رسمی و یا سازمان ها وگرو های شخصی و یا چه روابط در ایجاد و تمویل مراجع و محافل رسمی و شخصی درین عرصه وجود دارند بحث است ضروری و مستقل که نتیجه ګیری آن درموارد کاملاً قابل درک و فهم و درموارد سخت پیچیده ودر موارد بالاتر از درک و تصور ما ست. درین میان دوست و دشمن دایمی وجود ندارد و هریک به نحوه ونوبهء خویش در فرصت های مختلف با درنظرداشت منافع و مصالح خویش در تراژیدی ملت ما و مردم بی ګناه منطقه و جهان رول بازی کرده اند و میکنند.
نظریات علمای اسلام
در مورد خودکُشی، عمل ٳنتحاری و ٳستشهادی
چنانچه در بالا نیز به شکل مختصر متذکرشدم اگر به نظریات علماء ، مفسران وفقهای دینی دین مقدس اسلام درمورد اعمال ٳنتحاری مراجعه نماﺋیم ، بوضاحت تام در خواهیم یافت که ایشان تحقیقات لازم در زمینه ارائه نداشته اند . عامل عدم تحقیق در این عرصه ناشی از عدم موجودیت سلاح پیشرفته وانفجاری در آن زمان بوده است .
ولی زمانیکه انسانها دست به اختراع سلاح های پیشرفته از جمله سلاح های انفجاری یافتند همزمان با پیدایش آن ،عملیات انتحاری به شکل فعلی آغاز وتوجیهات برای آن دریافت کردند.
فقها ومفسرین در عمل انتحاری «استشهادی» بدودسته منقسم گردیده آند:
دسته ای از فقها ومفسرین اعمال انتحاری « استشهادی » را تایید وآنرا مطابق شرع ودفاع مشروع وبه اصطلاح اعمال استشهادی یا شهادت طلبانه قلمداد نموده آند.
امام محمد بن الحسن الشیبانی درکتاب خویش( السیر ۱ / ۱۶۳ ) مینویسد : « انسانی که به تنهایی بر دشمن حمله کند واین حمله بمنظور عزت دینش صورت بپذیرد وجان خود را در آن به شهادت برساند . بر اثر این شهادت او زندگی ابدی را نصیب میگردد یعنی هلاک نه بلکه به بهشت میرود .
او می افزاید: «اگر شخصی به تنها یی بر دشمن حمله کند ومیداند که کشته میشود ولی بر اثر این کشتن فایده ای برای مسلمانان میرسد ، به بهشت میرود.
ولی اگر شخص انتحاری بداند که به این عمل اش فایده برای مسلمانان نمی رسد،دراین صورت برای این شخص انتحار کننده لازم نیست که دست به چنین اقدامی بزند . چراکه با این عمل ، برای اسلام کدام اعزاز نصیب نمیگردد بلکه تنها جانش را از بین می برد.»
علامه ابن حجر میگوید:
« اگر عمل انتحاری برای تضعیف روحیه دشمن صورت گیرد،این عمل انتحار کننده از جانب جمهور علماء مورد تأیید است وبرای شخص انتحار کننده اجازه انتحار میدهد .
ولی اگر این کار صرف برای ایجاد ترس ورعب در بین مردمان جامعه باشد ، (انتحار بی هدف) ، این عمل انتحار کننده ، عمل خوب نبوده و عمل ممنوع میباشد.
به خاطر اینکه ضرر این عمل در نهایت امر به ضرر مسلمانان می انجامد. » ( سبل السلام ۲ / ۴۷۳ ).
عالم شهیر جهان اسلام وهبه بن مصطفى الزحیلیمتولد ۱۹۳۲ م. در شهر دمشق –سوریه طی فتوی مینویسد :
«زمانیکه لازم و ضروری باشد در برخورد با دشمن حربی، عملیات شهادت طلبانه انجام شود، و ظن غالب حاصل شود که دشمن، آن شخص را می کشد و یا شکنجه می کند، و عملیات نیز با اذن حاکم شرع انجام شود، و این نوع عملیات ترس و وحشت در دشمن ایجاد کرده وباعث قطع تجاوز دشمن شود، چنین عملیاتی به خواست خداوند جایز است .»
اما درین فتوی هم دیده میشود که مسأله کشته شدن انسانهای بی ګناه و متضرر شدن شان افراد که معصوم و بې مورد مداقه قرار نه ګرفته ویا هم تخنیک آنرا چین التفاط را بخاطر عدم وجود تأثیرات جانبی وکشته شدن انسانهای بې ګناه به اساس وسایل تخنیکی ابتدایی آنزمان مطرح نمی کرد. مطمیناً اګر علمای آن عصر این تأثیرات جانبی و کشته شدن انسانهای بې ګناه وضرر رسیدن به اشخاص بې ګناه را میدیدند و درک میکردند که امروز از اثر این انتحاری های عملاً بوجود می آید و فرصت توبه را حتی از مسلمان متخلف میګیرد، به هیچ صورت به مشروعیت عمل انتحاری و لو به نیت نیک نیز اجازه نمی دادند.
محمد سعید رمضان البوطی :محمد سعید رمضان البوطی ( ۱۴۳۴- ۱۳۴۷هـ / ۱۹۲۹ – ۲۰۱۳ م) یکی دیگری از علمای مشهور ومتخصص در علوم اسلامی ومفتی مشهور جهان اسلام ، طی فتوای مینویسد :
این نوع عملیات صددرصد مشروع است در صورتی که قصد هدف این عملیات ضربه زدن و کشتن دشمنان باشد، نه ریختن خون خودش، و اگر قصد کشتن خود را داشته باشد، این خودکشی می شود و شهید محسوب نمی شود، پس واجب است نیت کشتن دشمنان را بکند نه نیت مردن خود. (مراجعه شودبه فتاوی شیخ محمد سعید رمضان البوطی دمشقی ). درهمین صورت هم همان مانع کشته شدن انسانهای بې ګناه به علت تخنیکی مدرن امروزی مطرح است.
عبدالله بن منیع از علمای عربستان می گوید:شکی وجود ندارد که عملیات شهادت طلبانه در راه خدا بر ضد دشمنان خدا و رسول او و دشمنان مسلمین، موجب تقرب و نزدیکی مجاهد مسلمان به خداوند می شود. و شکی وجود ندارد که این نوع عملیات برترین باب جهاد در راه خداوند است، و هر کسی که در اینگونه عملیات به شهادت برسد، ان شاء اللّه شهید می باشد، البته سزاوار است مجاهد مسلمان نیت خود را نیکو کند و جهادش فقط برای خدا باشد.
نفس مانع فوق درعمل انتحاری که عامل کشتن انسانهای بې ګناه و عدم دادن فرصت توبه شود، ادامه دارد.
محمد سید طنطاوی شیخ الازهر درباره عملیات استشهادی می گوید:
اینکه مسلمانی خودش را در میان دشمنان اسلام منفجر می کند این دفاع و نوعی شهادت است… جهاد در راه خدا واجب کفایی است ولی اگر به سرزمین مسلمانان حمله شود این جهاد واجب عینی می شود. و اینجاست که عملیات استشهادی از برترین واجبات و بهترین شکل فداکاری در اسلام است.
باز هم مسألهء کشتن شدن انسانهای بی ګناه و ګرفتن فرصت توبه به جای خود باقی است که مورد بررسی قرار نه ګرفته.
شیخ احمد کفتارو، مفتی اعظم سوریه در این رابطه میفرماید :
شیخ کفتارو عملیات شهادت طلبانه علیه اسرائیلی ها را جایز و مشروع دانسته و مجریان این عملیات را شهید می دانند که از جانب خداوند وعده بهشت داده شده اند.
وی تأکید می کند که این عملیات باید منضبط به مبانی جهاد در اسلام باشد. از آن جمله اینکه مقصود و مراد، دفاع از امت اسلامی و متوجه ظالمان، محاربان و حامیان آنان در جامعه … در چارچوب برنامه ای کلی و ضامن مصلحت امت اسلامی باشد.
درتمام حالات فوق نباید فراموش کرد که درعمل استـشهادی با تخنیک وامکانات تخنیکی امروز که سبب کشته شدن، زخمی شدن و متضرر شدن انسانهای بی ګناه ګردیده و موجبات خسارات غیر قابل قبول را عامل شده وسبب قتل وګرفتن جان، مال وملکیت انسانهای بی ګناه میشود با عمل استشهادی که حتی همین علماء سفارش میکنند، درنظر ګرفته نه شده ومنظور نمی باشد. به یقین اګر این عده از علما هم درصورت این بی عدالتی ها و قتل و کشتن انسانهای بی ګناه،ومتضرر شدن مال و ملکیت شان از اجرای عمل انتحاری ویا استشهادی حتی به هدف خیر نیز، آنرا مجاز ندانسته و منع میکردند.
فتوای علماء فلسطین واردن:
علماء فلسطین طی فتوای در مورد عملیات استشهادی مینویسند :
این عملیات استشهادی یک نوع جهاد در راه خدا به شمار می رود… و مجریان این عملیات نمونه های بارز و زنده در جهاد و مقاومت و شهادت به جامعه نشان داده اند، علمای قدیم و معاصر مشروعیت این نوع عملیات را تأیید کرده و راجع به آن فتواهایی را صادر نموده اند.
مشروعیت اینگونه عملیات از کتاب و سنت و اجماع به وضوح با در نظر داشت شرایط معین استنباط می شود… علماء امت بر این مطلب که اگر یک نفر مسلمان به هزار نفر دشمن حمله ور شود، اگر نیت وی از این کار پیروزی بر آنان و وارد آوردن خسارات و ترساندن آنها باشد، اتفاق دارند که این کار جایز است، و چون نیت ضربه زدن به دشمن را داشته کار او صحیح است و از لحاظ شرعی ممانعتی ندارد و مصداق این آیه قرآن است: «تُرهِبونَ بِه عدوَّاللّه ِ و عدوَّکم…» .
تمام ادیان آسمانی و قوانین بین المللی دفاع ملتها را از وطن خود و جنگیدن با دشمن متجاوز را با هر وسیله جایز دانسته اند.»
شورای فقهای اردن در سال ۱۳۷۵ ه . ش فتوای مشهوری را طی نشستی صادر نمودند ، وطی بیانی ، عملیات انتحاری « استشهادی» در اسرائیل مصداق شهادت در راه خدا نامیدند.
اکثریت مطلق این علماء فتوای خویش را به آیات قرآنی ، احادیث نبوی ، وروایات اسلامی مستند ساخته، ومشهورترین حدیث که مورد استناد آنان قرار گرفته است،حدیثی است که: از حاکم روایت گردیده است.
درین حدیث آمده است: مردی از پیامبر صلی الله علیه وسلم پرسید یا رسول الله ، آیا اگر بر مشرکان حمله کنم وتا لحظه مرگ با آنها بجنگم ، داخل جنت خواهم شد ؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود بلی . آن مرد هم پس از شنیدن سخنان پیامبر صلی الله علیه وسلم به صفوف مشرکان حمله ور شد وتا مرگ با آنها می جنگـد.
ولی باید گفت این امر پیامبر اسلام مربوط به جهاد ومقابله با نیروهای های نظامی دشمن آن عصر است که درنتیجـــﮥ عمل انتحاری و استشهادی صرف و صرف ویا به صورت اساسی سبب قتل، کشتن و یا تخریب دشمن میګرد. آنهم با وسایل که درعمل صرف دشمن متضرر ویا کشته میشود.
اما مقایسـﮥ این منبع بخاطر عدم مقایسه به عمل انتحاری امروزی دارد که که با امکانات فنی و تخنیکی مدرن سبب کشتن و ضرر به انسان های بی ګناه و یا ضرر به مال و جان انسان بې ګناه وحتی مسلمانان که مخالف دشمن مشترک ممکن خواهد بود، میګردد لذا مورد مقایسه وقیاس ندارد و داشته نمی تواند. درشرایط و امکانات مدرن تخنیکی وکارا بودن سلاح های کشنده فرصت دادن توبه نیز حتی از انسان متخلف ګرفته شده و موضوع را از قیاس به حدیث فوق جدا و اساساً جدا ساخته و مبررشرعی جواز مسأله را نفیه نموده و به جای دیګر میکشد که سبب حرمت عمل انتحاری میشود.
پیامبر اسلام در امر مقدس جهاد بر همه اهداف جنگی دوران جاهلیت که منجر به چور وچپاول ، تخریب وویرانی وتجاوز به عفت زنان وقساوت با ناتوانان ونوزادان واطفال ونابودی کشتزار ها وفساد در روی زمین میشود خاتمه داد.
جنگ در دین مقدس اسلام به کلمه مقدس جهاد تغییر نام یافت . وامرجهاد که مفاهیم وسیع دارد او جهاد با نفس خویش آغاز و به جهاد مسلحانه درصورت داشتن شرایط اوج میګیرد، برای خدمت اهداف شرافتمندانه ومقاصد والا وغایاتی پسندیده میباشد. این برخورد نیک و انسانی وداخل قواعد بوده که دین اسلام به قلب میلیونها انسان کرﮤ زمین راه یافته و از انسان وحشی قصی القلب ومتخلف انسان با بلند ترین درجه و نمونهء اخلاقی ساخته. مسلم این است که این عقیده بدون اینکونه فضایل نیک به زور شمشیر وقصاوت به قلب انسانهای داخل شده نمی توانست ونمی تواند.
جهاد اسلام عبارت از مجاهدتی است که انسان را از چنگال نظام جور وستم درچوکات قواعد واصول معین رهایی بخشیده وبرای برقراری نظام عدالت وانصاف ودر نهایت در بر قراری نظامیکه نیرومند توان پایمال کردن حق ضعیف را از دست داده ودرصورت تخلف مورد پیګرعدلی وقضایی قرار ګرفته وبه تأمین عدالت پرداخته میشود.
در حدیثی سلیمان بن بریده از پدرش روایت نموده است: چون رسول صلی الله علیه وسلم کسی را به عنوانی قوماندان وسر لشکر سپاه یا ســـریه (ګروه ګروپ کوچک جهادی) می فرستاد اورا به رعایت تقوی در مورد نزدیکانش ومقربانش توصیه میفرمود واز او میخواست تا با مسلمانان همراهش به شیوه ای پسندیده رفتار نماید . انگاه می فرمود : « جهاد وپیکار کنید به نام خدا ودر راه خدا با کسانی که به خداوند کـفـر ورزیده اند ، پیکار کنید اما خیانت وناجوانمردی مکنید ، مُـثـله مکنید وکودکی را مکشید … » (مُـثـله به معنای بی سیرت کردن و یا مثلاً ګوش و بینی بریدن است. )
پیامبر اسلام به آسانگیری نیز فرمان داده ومی فرماید : « آسان گیرید وسختگیری مکنید،مردم را به خود گرایش دهیدواز خود مرانید » (صحیح مسلم ج۲ ص ۸۲ و ۸۳ المعجم الصغیر ، طبرانی ج ۱ ص ۱۲۳ ، ۱۸۷ )
پیامبر صلی الله علیه وسلم اگر شبانگاه به قومی می رسید ، بر آنان حمله و یورش نمی بُـرد تا آنکه سپیده می دمید.
از سوزاندن مردم در آتش اکیدآ منع کرده بود. از کشتن کسی که در بـند است واز زدن وکشتن زنان واز غارت وچپاول نهی کرده وفرمود : « مال غارتی از گوشت مردار حلال تر نیست » همچنین از تباه نمودن کِشت ونسل وبُـریدن در ختان، منع فرموده است .
در هنگام فتح مکه هدایات اکید صادر فرمود : « به هیچ وجه مجروح واسیر را مکشید وفراری را تعقیب مکنید» .
همچنان در حدیثی که از حضرت علی کرم الله وجهه روایت است که رسول صلی الله علیه وسلم فرموده است « از به کار گیری سـم (زهــر ) در شهر های مشرکین نهی کرده است. پیامبر خدا از کـشتن زنان واطفال در جنگ منع فرموده اند مگر اینکه در کا رزار جنگ مشارکت داشته باشند. »
در احادیث متبرکه تذکر رفته است که : پیامبر اسلام حضرت محمد صلۍ اللهعلیه وسلم زمانی که گروههاۍ حربی ونظامی خویش را به سوی جبهات اعزاممیداشت، اکیدآ به ایشان هدایت میفرمود :
( … ولا تقتلوا شیخآ فانیآ ولاطفلا صغیرآ ولا امرآه ولا تغلو ا واصلحوا واحسنوا ان الله یحب المحسنین ) ( الشامی ١٣١۴ : ٧ / ۶).
(موسفیدان ، پیرمردان ، اطفال وزنان را بقتل نرسانید ، خیانت نکنید ، صلحرا در پیش گیرید ، نیکی کنید ، که پروردگار نیکو کاران را دوست دارد).
پیامبر صلی الله علیه وسلم به سپاهیان ومجاهدین خویش اکیدآ دستور میداد :
« ای بندگان خدا ! برای خدا ودر راه جهاد کنید ، وهمیشه از درگاه پروردګار کمک و استعانت جویید .
ای مردم!
کفار راپس از کشتن « مُـثـله » ننمایید ، یعنی چشم و گوش و بینی و دیگر اعضاء آنان را نبرید ،اطفال و زنان و پیرمردان و راهبان آنان را به قتل نرسانید و درختان آنان را جــــزء درهنگام ضرورت نــبُــرید ، و هر گاه یک نفر از شما مشرکی را امان دهد ، امان او را محترمشمرده و امانش دهید تا آنکه آن مشرک کلام خدا را بشنود. هرگاه اسلام اختیارنمود برای شما خواهد بود ، و اگر اسلام اختیار نکرد به جای خود برگــردد و از خداوندتوفیق جهاد را بخواهید.
ای مســلــمانـــان!
هیچ گاه نخلستان ها را نسوزانید ، و کسی را به آب غرق ننمائید ،درختان میوه دار را از ریشه و بن نکنید و زراعت و محصول آنها را آتش نزنید.»
همچنان تعدادی کثیر ی از علماء وفقهای اسلام براه انداختن اعمال انتحاری که موجب قتل نفس انسانان بیگناه بخصوص اطفال وزنان میگردد حرام اعلان داشته . ومیگویند که انتحار کننده ، به هیچ صورت جای در بهشت داخل نمیشود.
شیخ عبد العزیز آل شیخ مفتی کشور عربستان سعودی وشیخ الازهر شیخ محمد سید طنطاو ی ، طوریکه فوقآ بدان اشاره نمودیم ، طی فتوی های شرعی اعلام داشت اند که : که این عملیات در صورتی استشهادی است ومورد قبول شرع است : که علیه متجاوزین ومراکز نظامی صورت گیرد ، نه علیه کودکان وزنان وانسانهای بیگناه .
شیخ محمد سید طنطاوی میگوید :
« اگر انسانهای بیگناه بقتل برسد ،درآن هیچگونه وجه شرعی برای این نوع عملیات نمی بینم وآن را جهاد در راه خدا نمی دانم . »
پرهیز ازقتل نفس در اسلام خدواند متعال در ( آیه ۶۸ سوره فرقان ) میفرماید :« ولا یقتلون النفس التی حرم الله الا بالحق » «آنان انسانی را که خداوند ریختن خونش را حرام شمرده –جز به حق – نمی کشد »
در دین مقدس اسلام گناه انسان کشی بی نهایت سخت بوده ومجازات شدیدی برای آن قرار داده شده است ؛ خداوند متعال میفرماید :
« ومن یقتل مؤمنا متعمدآ فجزوه جهنم خالدآ فیها وغضب الله علیه ولعنه واعد له عذابا عظیما » ( سوره نساء آیه : ۹۳ )
« وکسی که فرد مؤمنی را از روی عمد بکشد ( از ایمان او باخبر بوده وتجاوز کارانه اورا بقتل برساند وچنین قـتـلی را حلال بداند ، کافر بشمار می آید و) کیفر او دوزخ است وجاودانه در آنجا می ماند وخداوند بر او خشممی گیرد و او را از رحمت خود محروم می سازد و برای او عذاب بزرگی آماده می کند . »
در این آیـــﮥ مبارکه پروردگار ما چار گونه مجازات شدیدی را برای قاتل ومرتکبین اینگونه این عمل شنیع مقرر فرموده است:
۱- خلود وجاودانگی در دوزخ .
۲-غضب الهی .
۳- لعنت خدا.
۴-عذاب بزرگ .
همچنان خداوند پاک در ( آیه ۳۲ سورﮤ مائده ) میفرماید :
« من قتل نفسآ بغیر نفس او فساد فی الارض فکانما قتل الناس جمعیآومن أحیا ها فکانما أحیا الناس جمیآ ».
« هر کس انسانی را بدون ارتکاب قتل ، یا فساد در زمین بکشد ، چنان است که گوئی همه انسانها را کشته است وهر کس انسانی را از مرگ رهائی بخشد ، چنان است که گوئی همه مردم را زنده کرده است ».
برخی از علماء بدین باور اند:
کسانیکه با سلاح کشنده انسانها بیگناه را بقتل میرسانند و افراد یک جامعه را میترساند وامنیت جامعه را بخطر مواجه می سازند . چنین شخصی به عنوان « محارب با خدا ومفسد فی الارض» معرفی شده وحکومت اسلامی حق دارد اورا محکوم به اعدام نماید.
طوریکه قرآن عظیم الشان در مورد حکم صریح واشکار را بیان فرموده میفرماید :
« انما جزاؤ االذین یحاربون الله ورسوله ویسعون فی الارض فسادا آن یقتلوا او یصلبوا او تقطع ایدیهم وارجلهم من خلاف او ینفوا من الارض ذلک لهم خزی فی الدینا ولهم فی الاخره عذاب عظیم » ( مائده : آیه ۳۳ ) « کیفر کسانی که ( بر حکومت اسلامی می شورند وبر احکام شریعت می تازند وبدین وسیله ) با خدا وپیغمبرش می جنگند ، ودر روی زمین ( با تهدید امنیت مردم وسلب حقوق انسانها ، مثلا از راه رهزنی وغارت کاروانها ) دست به فساد می زنند ، این است که ( در برابر کشتن مردم ) کشته شوند ، یا ( در برابر کشتن مردم غصب اموال ) به دار زده شوند ، یا (در برابر راهزنی وغصب اموال ، تنها ) دست وپای آنان در جهت عکس یکدیگر بریده شود ، ویا این که ( دربرابر قطع طریق وتهدید ، تنها) از جایی به جایی تبعید گردند ویا زندانی شوند . این رسوایی آنان در دنیا است ، وبرای شان در آخرت عذاب بزرگی است . »
در دین مقدس اسلام وضع قانون طوری عادلانه تنظیم وپیش بینی گردیده است که اگر به نطفه منعقده دررحم مادر هم تجاوز صورت گیرد ، آنرا گناه کبیره محسوب داشته ودیت سنگینی را برای متخلف وضع نموده است.
گناه قتل نفس در گفتار پیامبر اسلام پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است :
هر گاه دونفر مسلمان بدون حق شمشیر به روی هم کشیدند ویکی از آنها در میان کشته شد ، هر دو اهل جهنم خواهند بود ، یکی از صحابه از پیامبر صلی الله علیه وسلم پرسیدند : مقتول چرا اهل جهنم میشود ؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم در جواب فرمودند : « لانه اراد قتلا » زیر مقتول نیز اراده ونیت کشتن طرف مقابل را کرده بود ، منتها به مرادش نرسید وخودش کشته شد .
در حدیث دیگری از ابو سعید خدری روایت است : به پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر دادند که یکی از مسلمانا ن کشته شده ، ولی معلوم نیست که قاتلش کیست . پیامبر صلی الله علیه وسلم در حالی که اثر قهر در چهره مبارکش نمایان بود ، به مسجد رفت وبر منبر قرار گرفت وپس از حمد وثنا گفت :
مسلمانی کشته میشود وکسی از قاتل او خبر ندارد ! قسم به خداوندی که جانم در اختیار او است . هر گاه اهل آسمانها وزمین برای کشتن یک نفر مؤمن اتفاق کنند ، یابه آن راضی شوند ، خداوند همه آنها را وارد آتش دوزخ گرداند ! قسم به خدا هر شخصی از روی ظلم تازیانه ای به کسی بزند ، در روز قیامت در میان آتش دوزخ مثل آن تازیانه را به او میزنند .
چنانچه ګفته آمدیم علمای اسلام بدین باور اند که : انسان همانطوریکه حق ندارد ، حیات وزندگی را از دیگران سلب کند، اجازه ندارد که حتی به زندگی خود هم خاتمه دهد ویا عمل را انجام دهد که منجر به خود کشی ګردد.
نفس نعمتی از نعمات است که پروردگا ر برای ما انسان ها عطاء فرموده است. زندگی است که استفاده از سایر نعمت توسط همین زندگی میسر وامکان پذیر میگردد.بدین اساس حفظ این نعمت الهی از مهمترین مسؤلیت های ووظایف انسانی ما انسانها به شمار میرود.
در دین مقدس اسلام همانطوریکه کشتن دیگران ، حرام وگناه است، خودکشی ویا انتحار هم نوعی جرم وانحراف از احکام الهی بحساب می اید .
خودکشی یا انتحار در جامعه ای که بر اساس معیار های اسلامی بناء شده باشد، گناه وقتل نفس محسوب میشود قتل نفس که پروردگار با عظمت ما از آن مسلمانان را جدآ منع فرموده است .
خداوند پاک میفرماید : « ولا تقتلوا انفسکم ان الله کان بکم رحیما ومن یفعل ذلک عدوانآ وظلمآ فسوف نصلیه نارآ وکان ذلک علی الله یسیرا »
( خود را مکشید ودستخوش هلاک وتباهی مسازید که خداوند با شما مهربان است . هر که از روی تجاوز وستم وظلم چنین کند ، به زودی او را در آتش دوزخ خواهیم افگند واین برای خدا آسان است . )
حضرت علی کرم الله وجهه می فرماید :
«مؤمن کسی است که به هر طریق الا خودکشی بمیرد »
در دین اسلام ، ضمانت اجرایی ممنوعیت خود کشی ، بر پایه اصول ومبانی عقیدتی واخلاقی استوار است . مؤمن کسی است که به حاکمیت خدا بر جهان وانسان اعتقاد کامل دارد ومعتقد است که خداوند انسان را به سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته وهیچکس نمی تواند این حق خداداد را از انسان سلب کند . فرد مؤمن در زندگی اجتماعی ودر مواجهه با مسائل ومشکلات روزمره، با تلاش وکوشش ونیروی ایمان ، از الطاف ورحمت پروردگار نا امید نمی شود ، تا اقدام به خود کشی کند . در نتیجه ، اگر انسان ها اگاهانه اقدام به خود کشی نمایند ، به این سبب که حیات خود را بر خلاف امر الهی سلب کرده اند ، بی ایمان از دنیا خواهند رفت.
بدین اساس خود کشی در اسلام وشریعت اسلامی از نګاه اخلاقی ، درونی ودینی مورد مداقه قرار ګرفته و وهمین امر در طول تاریخ موجب گردیده است که امار خود کشی در بین مسلمانان با امار خود کشی سایر ملل قابل مقایسه نمیباشد .
دین اسلام ریختن خون ناحق را منع نموده ودر حدیث متبرکه آمده است:
« اول ما یقضی بین الناس یوم القیامه فی الدما ء»( اولین چیزی که بین مردم در روز قیامت به فیصله میرسد خون ناحق است ) ( بخاری: ۶۵۳۳ مسلم ۱۶۷۸ )
امام نووی در شرح حدیث متبرکه میفرماید:
( در این حدیث راجع به حفظ جان تاکید بیشتر صورت گرفته است که در روز قیامت اولین فیصله را جع به همین موضوع میباشد )
همچنان محمد صلی الله علیه وسلم در حدیث دیگری میفرماید : « لا یزال المومن معنقا صالحا مالم یصب دما حراما » (مسلمان پابند به دین ونیکو کار باقی می ماند مادامی که خون ناحق را نریزد ) ( ابو داود : ۴۲۷ )
همه این هدایات اسلامی مارا بدین امر معتقد می سازد که : جان ونفس انسان در دین مقدس اسلام از اهمیت بسزایی برخوردار بوده واسلام حرمت گذاشتن به آن را تاکید اکید نموده است وانسا نها را از خطر آن با خبر ساخته است .
امام ابن حجر عسقلانی ( رح ) در تفسیر حدیث متذکره میفرماید :
« در حدیث متذکره از بزرگی امر ریختاندن خون ناحق ، بحث صورت گرفته است . اولین چیزی را که انسان از این امر پیامبر محمدصلی الله علیه وسلم استباط مینماید :
اهمیت موضوع ، بزرگی گناه وگسترش فساد ناشی از این عمل منفور است، که به ریختن خون ناحق مصالح علیای جامعه بر هم خورده واساس زندگی انسانها مورد سوال قرار میگیرد ) ( فتح الباری : ۱۱ – ۴۸۲ )
دین مقدس اسلام قتل انسان بیگناه را بهصورت مطلق منع فرموده وپیامبر عالم بشریت محمد صلی الله علیه وسلم در حج الوداع یا آخرین حج این فیصله بزرگی آسمانی را که نباید انسانهای بیگناه به ناحق به قتل رسانده شود، با صراحت ووضاحت تام بیان داشت وفرمود :
« فان دماءکم وامو الکم واعراضکم حرام علیکم کحرمه یومکم هذا فی شهر کم هذا فی بلد کم هذا » ( ریختاندن خون ، خوردن مال وریختن آبروی شما حرام است ، ما نند حرمت امروز ( روز عرفه ) وما نند حرمت این ماه ( ذوالحجه الحرام ) ومانند حرمت این شهر ( مکه مکرمه ) .
دین مقدس اسلام هیچ استثنایی را در ریختن خون دیگران بجز زناکار « محصن » قاتل ثابت شده به صورت مشخص ومعین دقیق ویا شخصی که دینش را ترک نماید ( مرتد ) وآن هم بصورت بسیار دقیق با شرایط اجرایوی اثباتیه بس دقیق وکاملاً روشن، نمی پذیرد. شریعت اسلام برای حفظ ونګه داشت حیات انسان و جلوګیری از اشتباه ممکن که درموارد غیر قابل تصحیح است درهمـﮥ موارد جزا های حدودی هم درصورت بوجود آمدن شُبه در اثبات این اتهامات از تطبیق حکم حدودی برحذر میدارد و تطبیق جزای حدودی را ساقط میداند. حتی درصورت توازن دلایل بین ارتکاب و عدم ارتکاب نیز از تطبیق احکام مذکور برحذر میدارد. چون پیامبر اسلام فرموده است « لا یحل دم امرئ مسلم یشهد ان لا اله الا الله وانی رسول الله الا با حدی ثلاث : الثیب الزانی والنفس با لنفس والتارک لدینه المفارق للجماعه » ( بخاری ۶۸۷۸ مسلم ۱۶۷۶ )« ریختن خون هر انسانی که به وحدانیت خداوند ( ج) ورسالت برحق محمد صلی الله علیه وسلم شهادت دهد حرام است . به جز مرد زن دار وزن شوهر داری که زنا کند . ومردی که کسی را به قتل برساند ، .هکذا شخصی که دین خود را ترک نمود ومرتد شده از جماعت مسلمانان بیرون شود .»
باز هم تأکید میداریم که طریق اثبات اتهام حدودی از جمله درمسأله زنا زن ویا مرد متأهل آنقدر دقیق و پیچیده است که عملاً درموارد اثبات آنرا کاملاً مشکل ویا حتی ناممکن میتوان ګفت. حالت اقرار برای تذکیه که اقرار خود متخلف است مسأله وبحث طویل و عریض خواهد بود که درین صورت هم مستنطق مکلف به پیګیری انګیزه و علت ارتکاب جرم و اثبات موضوع با دیګر قراین و شواهد اثباتیه باید صورت ګیرد.
به این ترتیب جـزا های حدودی بیشتر وظیفهء ایجاد ترس جهت جلوګیری از ارتکاب عمل خلاف، تربیه و تنظیم امور تحت نظر قانونیکه خود متخلف را از ارتکاب تخلف باز میدارد، موجود میباشد.
علما ی اسلام با استنباط از آیات قرآنی واحادیث نبوی قتل واعمال انتحاری وخود کشی را وحتی بر داشتن سلاح علیه مسلمانان را حرام اعلام داشته وآنرا خلاف احکام صریح اسلام میدانند :
پیامبر اسلام حضرت محمد صلی الله علیه وسلم در این رابطه میفرماید : « من حمل علینا السلاح فلیس منا » ( بخاری ۷۰۷۱ مسلم : ۱۶۳ ) اگر شخصی مسلمانی را با اسلحه هدف قرار دهد ویا تهدید کند ، ویا توسط سلاح خود کسی را با قتل رسانید ویا سبب اذیت وآزار مسلمانان شد، موصوف گنهگار پنداشته میشود .
ابن ملقـن می فرماید: « حدیث فوق بر حرمت قتل مسلمانان دلالت نموده واین امر را نهایت بد وزشت معرفی داشته است . محض سلاح بدست داشتن که بر مصالح شرعی نبوده باشد ، محکوم بوده وپیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم از آن نهی فرموده است ، حتی در دست داشتن شمشیر بدون غلاف را منع نموده وفرموده است که بدون ضرورت ، شمشیر خود را از غلاف آن بیرون نکنید ، وبه سنگریزه وسایر آلات جارحه برادر مسلمان خود را نشانه نگیرید.
همه اینها به احترام متقابل مسلمانان ، دلالت مینماید واز کار برد اشیا ووسایلی که سبب جریحه دار شدن مسلمانان گردد ، منع فرموده است تا کرامت آنها حفظ گردد .» ( اعلام لابن ملقن : ۱۰ – ۳۷۸ )
وفا برعـهـد وپـیــمان:
مسلمان نباید خلاف عهد و پیمان خویش عمل نماید :
زمانیکه یک مسلمان با اخذ ویزه وارد یک کشور دیګر جهان شدن ویک کشور غیر اسلامی مثلا اروپایی میگردد ویا هم بنابر عواملی بحیث پناهنده درکشوری ثبت نام میکند در حقیقت عهد وپیمانی است که با آن کشور می بندد ، وتعهد می سپارد تا تمام قوانین آن کشور را مراعات ومطابق آن رفتار نماید .
بناء قـتـل باشندگان وایجاد دهشت ونا امنی در این کشور ها مطابق هدایات اسلامی بصورت مطلق حرام ، ممنوع ومخالف شرع اسلامی میباشد.
چنانچه خداوند پاک میفرماید :
« قل تعالوا اتلُ ما حرم ربکم علیکم الا تشرکوا به شیئا وبا لوالدین احسانا ولا تقتلو ا اولادکم من إملاق نحن نرزقکم وإیاهم ولا تقربوا الفواحش ما ظهر منها وما بطن ولا تقتلوا النفس التی حرم الله الابالحق ذالکم وصّکم به لعلکم تعقلون »
( بگو ای پیامبر : بیا ئید تا آنچه را که پروردگار تان بر شما حرام کرده است برای شما بیان کنم ؛در قدم اول هیچ شریکی بخدا نیاورید وبه پدر ومادر تان احسان کنید . واولاد تان را از بیم فقر نکشید،ما شما وآنها را روزی میدهیم وبه کار های بد وزشت چه آشکار وچه پنهان نزدیک نشوید . ونفسی را که خدا حرام کرده جز به حق به قـتل نرسانید . اینها که خدا وند شما را بدان سفارش نموده است ، تا تعقل کنید ) ( انعام : ۱۵۱ )
پرورگار ما از مخالفت به عهد در چندین آیه متبرکه منع فرمودهوبه پیروان خویش اکیدآ امر نموده است تا به عهد وپیمان خویش وفا نمایند :
« واوفوا با لعهد ، ان العهد کان مسئولا » ( وبه عهد خود وفا کنید که از عهد وپیمان سوال خواهد شد ) ( سوره بنی اسرائیل آیه : ۳۴ )
قرآن عظیم الشان در جای دیگر میفرماید :
« وافوا بعهد الله اذا عاهدتم ولا تنقضوا الایمان بعد تو کید ها ، وقد جعلتم الله علیکم کفیلا ، ان الله یعلم ما تفعلون » ( سوره نحل : آیه ۹۱ )
« به پیمان خدا ( که با همدیگر می بندید ) وفا کنید هر گاه که بستید ، وسوگند ها را پس از تاکید ( آنها با قسم به نام وذات خدا ) نشکنید ، در حالیکه خدای را اگاه وگواه ( بر معامله ووفای بعهد ) خود گرفته اید . بی گمان خدا می داند آنچه را که می کنید . « وبعهد الله أو فوا ذالکم وصکم به لعلکم تذکرون » ( سوره الانعام آیه : ۱۵۲ ) « وبه پیمانی که با خدا بسته اید وفا کنید .
اینست همان سفارشی که خدا بشما نموده است تا باشد که متذکر وهوشمند شوید .
قتل وکشتن زنان واطفال:
دین مقدس اسلام کشتن زنان واطفال را حتی در میدان جنگ هم نیز حرام قرار داده است .
در صحیحین از عبد الله ابن عمر ( رض ) روایت است که :« در یکی از غزوات پیامبر صلی الله علیه وسلم زنی کشته شده را یافتند ، پیامبر صلی الله علیه وسلم کشتن زنان واطفال را منع قرار داد ».( بخاری ۳۰۱۴ مسلم ۱۷۴۴ )
امام نووی در شرح مسلم می نویسد :
« تمام علماء بر عمل کردن به مقتضای این حدیث ، اتفاق نظر دارند وکشتن زنان وکودکان را حرام میدانند ؛ مادامی که ایشان در میدان نبرد مستقیما وارد جنگ نشده باشند،اگر در میدان جنگ ، مسلح دیده شوند ، به قتل آنها اتفاق نظر نیز وجود دارد ». ( شرح مسلم نووی جلد ۶ صفحه ۳۳۴ ).
دین مقدس اسلام حملات ناگهانی وانتحاری را حتی بالای اطفال وزنان غیر مسلمان ممنوع قرار داده است وبه هیچ صورت آنرا جایز ندانسته ونمیدارد .
امام مالک و اوزاعی میگویند :
« کشتن زنان وکودکان به هیچ صورت جواز نداشته ولو که دشمنان اسلام ایشانرا سپر خود هم قرار داده باشند » .
همچنان امام شافعی قتل زنان را جایز نمیداند ، مگر در صورتیکه در میدان جنگ به امور جنگی مشغول باشند . ابن حبیب مالکی نیز بر عدم جواز قتل زنان مگر درحالت مبادرت به جنگ ، آنهم در میدان نبرد نظر دارد . ( فتح الباری ۶ / ۱۷۸- ۱۷۹)
امام ابن حجر عسقلانی اتفاق علماء را بر منع کشتن زنان وکودکان نقل نموده میفرماید : « زنان همانند کودکان بنابر اینکه ضعف جسمانی وفزیکی دارند ، کمتر تصور میرود که به جنگ مبادرت ورزند»
ابن قیم جوزی ( رح ) می فرماید : در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و سلم آمده است که می فرمایند : « المسلمون تتکافوا دما ئهم ویسعی بذمتهم أدنا هم »
احــراق و مُـثـله:
پیامبر صلی الله علیه وسلم سوختاندن حیوانات ، حریق درختان میوه دار را اجازه نفرموده اند. بلکه در مقابل هدایات خاصی واحکام صله رحمی وعطوفت را در برخورد با طبعیت صادر نموده است .
در حدیث متبرکه با صراحات خاصی حتی حریق حیوانات ممنوع اعلام ګردیده است :« نَهى (رَسُولُ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)اَنْ یُحْرَقَ شَىْءٌ مِنَ الْحَیْوانِ بِالنّار»
در تعدادی کثیری از روایات اسلامی ، پیامبر صلی الله وسلم از به آتش کشیدن موجود جاندار بصراحات تام نهى کرد.
در تعداد زیادی از احادیث نبوی آمده است که : عذاب کردن به آتش کشیدن، مخصوص خداوند است و کسى جز پروردګار حق این را ندارد.
مُــثــله:
موضوع مُـثـله یکى از موضوعات قابل بحث در دین مقدس اسلام بشمار میرود . دین مقدس اسلام قاعدهء کلی ، احترام به مقام انسان وکرامت انسانی را در هیچ حالتی ، خواه در صلح باشد یاجنګ خواه در اقتدار باشد یا اپوزیسون فراموش نمی نماید . دین اسلام بر خلاف عادت موجود در بین اعراب جاهل ، حکم بر ممنوعیت مثله کردن ، شنګجه وهر شګل دیګری از رفتار تحقیر آمیز در مقابل مقام انسان را صادر فرموده است .
مُـثـله یعنى بریدن گوش ، بینی ،زبان ، دست وپا ُ قطع کرده انګشتان و امثال آن ؛ این امر، هم درمورد اسیر و هم درمورد کشته شدگان جنگ جایزنیست .وممنوع اعلام کردیده است .
در حدیث متبرکه که روای آن حضرت علی کرم الله وجهه میباشد ګفته است که محمد صلی الله علیه وسلم فرموده است :« اِیّاکُمْ وَ الْمُثْلَه وَ لَوْ بِالْکَلْبِ الْعَقُورِ» از مُـثـله کردن بپرهیزید، هر چند در مورد سگ آزار رساننده هم باشد.
همچنان زمانیکه پیامبر صلی الله علیه وسلم نـیروهاى خویش را به جبهات جنگ اعزام میداشت اکیدآ هدایات میفرمود مثله نکنید.:
علما ومفسران بدین باور وعقیده آند : در حکم منع وحرام بودن مُـثـله فرقى نیست بین اینکه در جنگ باشد یا غیر آن ، قبل از مرگ باشد یا بعد از آن و بین اینکه دشمنان مسلمانها را مُـثـله کنند یا نکنند، اگر چه اطلاق آیـه شـریـفـه « وَ الْحـُرُمـاتُ قـِصـاصٌ» جـواز مـقـابـله بـه مـثـل را مـى رسـانـد، لیـکـن اطـلاق روایـات و فـتـاوا مـقـتضى عدم جواز است .
در روایات اسلامی آمده است که : در جنگ خندق بعد از اینکه عمروبن عبدود به دست مسلمانان بقتل میرسد . یکی دیګر از سردار وقوماندان مشهور مشرکین بنام نوفـل ابن عبدالله زخمی وتوسط مسلمانان هم بقتل میرسد ابوسفیان از ترس اینکه مبادا پیامبر اسلام حضرت محمد صلی الله علیه وسلم جسد اورا بخاطر تلافی جسد حضرت همزه که توسط غلام حبشی ابوسفیان در جنگ احد، مُـثـله شده بود ، مُـثـله نکردد مبلغ ده هزار پول مروج آن زمان ( دینار یا درهم ) برای پیامبر صلی الله علیه وسلم فرستاد تا جسد قوماندانش توسط مسلمان مُـثـله نګردد ، وجسد اور را سالم برای مشرکان تسلیم نمایند . اما پیامبر بزرګوار اسلام ناجی بشریت ، هم مبلغ متذکره را وهم جسد قوماندان مقتول را بطور سالم بر ای شان بر ګرداند ودر جواب شان ګفت : ما پول مرده نمی خوریم.
صحابه کرام هم به پیروی از ارشادت پیامبرصلی الله علیه وسلم در همه امور جهادی همیشه در تعلیمات خود بهسربازان مسلمان این دستور راتکرار وآنان را از عمل مُـثـله حتی از عملیه مثله سگ وحیوانات منع می نمودند .
واقعآ مسلمانان این چنین تربیت شده‌اند و در هر جنگی تعلیمات پیامبر خویش را کاملاًمد ّنظر داشته و به آنها عمل می کنند .
یکی از بارزترین نشانه‌های اخلاقیسرباز اسلام این است که به هیچ کس ظلم روا نمی‌دارد. اعضای بدن دشمنانشرا مُـثـله نمیـ‌کند و بجز آنانی که در برابرش قد علم کرده‌اند به دیگران کاریندارد. درختان را قطع نمی‌کند و خانه‌ها را فرو نمی‌ریزد و به زنان وکودکان اذیت و آزاری نمی‌رساند.
علماء ومفسران بدین باور وعقیده آند: در حکم منع وحرام بودن مثله فرقى نیست بین اینکه در جنگ باشد یا غیر آن ، قبل از مرگ باشد یا بعد از آن و بین اینکه دشمنان مسلمانها را مثله کنند یا نکنند، اگر چه اطلاق آیـه شـریـفـه « وَ الْحـُرُمـاتُ قـِصـاصٌ» جـواز مـقـابـله بـه مـثـل را مـى رسـانـد، لیـکـن اطـلاق روایـات و فـتـاوا مـقـتضى عدم جواز است .
کُشتن اسیر:
درشرع اسلام درصورت ارتباط جرم که اسیر دشمن جزای کشتن دریافت میکند این امرزمان ممکن است وزمان شرعی است که از جانب محکمـﮥ حاکمیت اسلامی صورت تعیین شده جرم اش ثابت و محکوم ګردیده باشد. درغیر آن کشتن اسیر جواز ندارد وحرام میباشد. فرق نه میکند اسیر در حـال جـنـگ دسـتـگـیـر شده باشد یا بعد از پایان جنگ گرفتار شود. حتی اگر شخصى اسیرى را به پشت جبهه منتقل میکند و اسیر از راه رفتن بازماند، نمى تواند او را بِـکُشد، چون حکم محکمهء شرعی در با ره آن وجود ندارد.
در یکی از احادیث آمده است:
« اِذا اَخـَذْتَ اَسـیـرا فـَعـَجَزَ عَنِ الْمَشْىِ وَ لَیْسَ مَعَکَ مَحْمِلٌ فَاَرْسِلْهُ وَ لاتَقْتُلْهُ فَاِنَّکَ لاتَدْرى ما حُکْمُ القضا ُ فیهِ» اگـر اسـیـرى گـرفـتـى و او از راه رفـتـن عـاجـز شـد و وسـیـله اى نـداشـتـى کـه او را حمل کنى ، پس او را رها کن و نکش ، چون نمى دانى که حکم محکمه در مورد چطور است .
رفتار اخلاقی و عاطفی پیامبر رحمت در جنگ بادشمنان کینه توز بسیار عجیب است از جمله این که در جنگ حنین نه فقط اکثریت را بخشید و اموال و اسیرانشان را برگرداند بلکه مالک بن عوف رهبر هوازن را نیز عفو کرد و صد اشتر به او داد و بعد از این که مالک اسلام آورد پیامبر او را به رهبری مسلمانان هوازن و بنی سعد که به نوشته ابی هاشم شش هزار نفر بودند گمارد و بنی سعد را بخشید.
گناه کمک به اعمال انتحاری وخود کشی:
در این بحث میخواهم همانطوریکه قتل نفس وبراه انداختن اعمال انتحاری « استشهادی » علیه انسانها بیگناه گناه کبیره بوده همین طور پناه دادن ومساعدت کردن به شخصی انتحاری که برای قتل انسانهای بیگناه مشغول است ، گناه کبیره بوده و باید مسلمانان جدآ از آن خود داری نمایند :
پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است : « لو آن رجلا قتل با لمشرق ، وآخر رضی به با لمغرب کان کمن قتله وشرک فی دمه » ( هر گاه مردی در مشرق کشته شود ، ومرد دیگری که در مغرب زندگی می کند به آن قتل راضی باشد ، مانند قاتل است ودر خون مقتول شریک است ).
همچنان در حدیث دیگری آمده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم روزی از مردم پرسید :
« این مرد را چه کسی کشته است ؟ » مردم گفتند : ای رسول الله ، ما اطلاع نداریم ! پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود :
آیا رواست که کشت های از مسلمین در میان مردم باشد وآنها ندانند چه کسی او را کشته است ؟ قسم به ذات —پروردگار که مرا به حق به پیامبری فرستاده ، اگر اهل آسمانها وزمین در ریختن خون مسلمانی شرکت داشته یا به آن راضی باشد ، همه را خداوند در آتش دوزخ سر نگون خواهند ساخت » .
والله اعلم بالصواب. پایان
نـام نــوشـتـه:
خودکُشی – ٳنتحاری – ٳستشهادی
Name of the Article: Suicide – Intehari – Isteshhadee
By: Aminuddin Saidi & Dr. Salahuddin Sayedi
تـتـبـع ، نـگارش و نوشته از:
الحـاج امیـن الـدیـن « سعـیـدی – سعید افغانی »
وداکتر صلاح الدین « سعید ی – سعـید افغانـی »
آدرس ارتباطی در آلمان : saidafghani@hotmail.com
آدرس ارتباطی در لندن :۰۰۴۴۷۸۸۶۴۷۴۶۳۸ ایمیل:strategicstudies@yahoo.com
