۲۴ ساعت

بوزینه ی که بودینه نیست

تاریخ نشر سه شنبه سوم  دسامبر ۲۰۱۳ هالند

استاد محمد ابراهیم زرغون

قیوم بشیر

معرفی کتاب

بوزینه ی که بودینه نیست

( شرح یک بیت ابوالمعانی بیدل )

اثر : استاد محمد ابراهیم زرغون

قیوم بشیر

ملبورن – آسترالیا

سوم دسامبر ۲۰۱۳

امروز سه شنبه سوم دسامبر ۲۰۱۳ میلادی هدیه ای گرانبها و با ارزشی از جناب استاد محمد ابراهیم زرغون ، شاعر توانمند و دردآشنای سرزمینم که از بیدل شناسان کشور می باشند بدستم رسید  که مایهء خرسندی بیحد بنده گردید . در آغازین آن دستخط زیبای ایشان که مانند همیشه ذره نوازی نموده و این عبارت زیبا ( هوالله ، بشرف مطالعهء شاعر دلها جناب بشیر جان هروی فرهیخته تقدیم است) را نوشتند توجه ام را بخود جلب نمود که  از محبت و لطف بی پایان ایشان ممنون و سپاسگزارم.

عنوان این اثر است ( بوزینه ی که بودینه نیست ، شرح یک بیت ابوالمعانی بیدل) که ثمرهء یک عمر تحقیق و تفحص جناب استاد زرغون می باشد و اخیرآ به کوشش دکتر حفیظ شریعتی ( سحر) در شهر استانبول کشور ترکیه به زینت چاپ آراسته شده است .

در قسمتی از شناسنامهء کتاب چنین آمده است :

نویسنده : محمد ابراهیم زرغون

به کوشش : دکتر حفیظ شریعتی ( سحر)

تایپ ویراستکاری : دکتر حفیظ شریعتی (سحر)

صفحه آرایی : حمید الله (رحیمی)

تیراژ : ۱۰۰۰ جلد

نوبت چاپ : اول پاییز ۱۳۹۲

آدرس :ترکیه استانبول ( سلطان احمد)

این اثر با صحافی زیبا به اندازهء (ای ۵) و جلد ضخیم  در ۱۹۲ صفحه منتشر شده که شامل دو بخش میباشد ، در بخش اول ۱۸ عنوان  و در بخش دوم ۱۶ مطلب دیگر که در اخیر آن منابع ، مأخذ و همچین ضمایم مربوطه درج گردیده است شامل می باشد.

موضوع بحث این کتاب تشریح ، تحقیق و تفحص در مورد بیتی است که منسوب به حضرت ابوالمعانی بیدل میباشد که میگوید :

هیچ شکلی  بی هیولا  قابل  صورت نشد

آدمی هم پیش از آن کادم شود بوزینه بود

بخش نخست کتاب شامل چندین مطلب متنوع  چون روایتی از بحث نوشتهء محترم محمد هارون خراسانی، مقدمه ای بقلم محترم داکتر حفیظ شریعتی (سحر) ،چند مطلب دیگر چون  مهمان خانه ی آیینه  و چندین بحث دیگر جای گرفته است و در بخش دوم درودیه ای توجه خواننده را بخود جلب میکند که نویسنده  متواضعانه و بی آلایشانه چند سطری را مرقوم نموده است و اما زمانی که به متن کتاب داخل میشویم چنین می خوانیم :    

بیدل شناس نیستم ، مخلص درگاهء بیدلم و بس ، اگر بیدل شناس بودم ، آیا چهل سال عمر خود را مستغرق در یک بیت حضرت ابوالمعانی بیدل ، می کردم؟ … از مرشد خود مرحوم قاضی عبدالوحید کزستانی بیدل شناس مشهور حوزهء شمال افغانستان و رئیس پیشین دیوان قضاء در زمان مرحوم شاه سابق ، شنیدم که روحانیت حضرت ابوالمعانی بیدل، در مورد حل معما آمیز ، آشفته ذهنی ، سردرگمی و بحث برانگیزی بیت بالا شنیدم که در خواب و رؤیا حضرت بیدل برای شان فرمودند که : شما به غیاث الغات چاپ کاگان بخارای شریف مراجعه کنید.

در ادامه چنین می خوانیم : بخارا ، سمرقند و تاجکستان با صدها نفر شاعر و ادیب و فرهنگی که خود را بیدل شناس می گفتند ملاقات کردم . جویای حل بیت بالا شدم. همچنان با شادروان محمد عبدالحمید اسیر مشهور به (قندی آغا) نویسنده ی کلید عرفان ، شرح کننده یبیت های غامض ابوالمعانی بیدل، که بیت بالا و شرح آن نیز در صفحه ی (۱۸۸) درج کلید عرفان است در منزل جناب شان ملاقات کردم ، از صحبت ها ، اندوخته ها و تجربه های جناب شان مستفید و لذت بردم ؛ ولی مشکلم بدون حل ماند. جناب شان فرمودند که : ” شاید این بیت از حضرت بیدل، نباشد”.

نویسنده در ادامه در مورد دیدارش با استادان و بیدل شناسان مشهور که در نقاط مختلف جهان مقیم می باشند یادآوری نموده می نویسد : با حیدری وجودی شاعر و عارف بزرگوار چندین بار شرفیاب حضور شان شدم ، ولی نتیجه ی اساسی به دست نیامد. در ترکیه استاد برلاس و حبیب الشعراء حبیب الله همنوا چغتای که بیدلستان را با گلدسته ها تزیین بخشیده اند ، در منزل شان محله ی گونگوران استانبول ملاقات کردم که نتیجه سوالم (هیولا و صورت ، بوزینه و آدمی ( فقط موالید  سه گانه و دلایل شعر مشهور حضرت مولانای بلخ است و بس ، درپاکستان و هندوستان هم جواب قانع کننده ی نیافتم.

در ادامه بحث  نظریه های مختلفی از استادان و بیدل دوستان  و همچنین مرشد خویش زنده یاد قاضی عبدالوحید کزستانی بیدل شناس مشهور را که طی سالها تحقیق جمع آوری نموده اند می آورند .  

در ادامهِ بحث بر میخوریم به نگرشی در بارهء خلقت آدم از دیدگاهء قرآن که چنین میخوانیم:

در مورد خلقت و کرامت ، فضل و مرتبت آدم ، قرآن عظیم الشأن به وضاحت روشن ساخته است ، (ولقد کرمنا بنی آدم) و ما گرامی داشتیم بنی آدم را و هم چنان می فرماید :( و فضلنا هم علی کثیرٌ ممن خلقنا تفضیلآ) و برتری دادیم ایشان را بر بسیاری از آنچه خلق کردیم، برتری نمایانی ، فضل و رحمت پروردگار عالمیان شامل حال آدم (انسان) بوده است که فرموده است : ما انسان را گرامی داشتیم و به او عنایت خاصی کردیم، عقلی به او دادیم که در کار های خود نظم و تدبیر داشته باشد. از موجودات دیگر در راه رسیدن به هدفش استفاده ی نیکو کند. هر روز سعی و تلاشش بهتر و بیش تر شود تا حق را از باطل جدا کند. ما او را گرامی داشتیم ، قیافه ی خاص به او دادیم که مستقیم است. حضرت مولانا می فرماید:

خلق ما بر صورت خود کرد خلق

وصف ما از وصف او گیرد سبق

اوست که می تواند بنویسد ، اوست که می تواند ابزار ساز و آزاد و سیری ناپذیر و آرمان خواه باشد. اهل تعقل ، و عشق ، تکلیف و وجدان ، خلاق و عدالت خواه باشد.و همچنین این بحث ادامه می یابد تا نتیجهء مطلوب بدست آید.

در بخش پایانی کتاب  عکس هایی را از نوینسده می بینیم که هنگام دیدارش با مرحوم مولوی قاضی عبدالوحید (کزستانی ) ، مرحوم حاجی عبدالحمید (خُلمی) وهمیچنین بیدل شناسان مقیم ترکیه چون حمیدالله برلاس ، حبیب الله همنوا ( چغتای ) محی الدین حامدی و قاری ذوالنون گرفته شده است و در پشتی چهارم کتاب تصویر زیبایی از نویسنده را می یابیم که در زیر آن چنین نوشته شده است :

بوزینه کجا  و  نسل  آدم  ز  کجاست

این خلقت و اختلاف  پیهم ز کجاست

خلاق  جهان  به  خود  تبارک  گوید

در  احسن  تقویم  دمادم  ز  کجاست

« زرغون »

در پایان با تشکر از زحمات قابل قدر جناب الحاج محمد ابراهیم زرغون ، این شاعر دردآشنای سرزمینم که در عین حال از بیدل شناسان گرامی بوده  بخاطر ارسال  این تحفهء گرانبها که نتیجهء بیش از چهار دهه تحقیق و پشت کار شبانه روزی ایشان می باشد یکبار دیگر اظهار سپاس و امتنان نموده و از بارگاهء احدیت توفیقات مزید جناب شان را تمنا داشته و این مؤفقیت رابه حضرت ایشان و جامعهء فرهنگی کشور تبریک گفته ارج می نهم . 

همیچنین از دوستان و علاقه مندان به مکتب بیدل نیز تقاضامندم   تا در صورت دسترسی به این اثرپر بهاء حتمآ آنرا مطالعه نمایند.        والسلام