به مناسبت روز زبان پشتو و شاعری پشتون ها
تاریخ نشر شنبه دهم جوزا ۱۳۹۹ – ۳۰ می ۲۰۲۰ هالند
به مناسبت روز زبان پشتو و شاعری پشتون ها
پوهندوی شیما غفوری
خداوند را شکر گذارم که در زندگی چانس های برایم پیدا شده است ، تا واقعیت ها را بهتر درک کنم.
خوشبختانه در لیسه رابعه بلخی در سایه تربیت استادان خوب و لایق توانستم نه تنها بیاموزم، بلکه علاوه بر زبان مادری ام زبان های پشتو و انگلیسی را نیز دوست بدارم.
دوره تحصیل در بلغاریا و آموزش حتمی زبان روسی در پهلوی بلغاری و مهاجرت در آلمان و آموزش جرمنی سرشت مرا چنان خمیر کرده است که در عقب هر زبان عظمت انسانیت و مهر انسان را جستجو می کنم و به هر زبان احترام می گزارم و به هر کدام عشق میورزم.
به بهانه روز جهانی پشتو می خواهم امروز دیدگاه ام را بر مبنای تجربه شخصی ام با شما عزیزان شریک بسازم و آن اینکه گویندگان این زبان همه شاعر اند.
من نمیدانم که آیا تا حال کسانی در این مورد چیزی نوشته اند و یا خیر ولی احتمالا که این موضوع را برای بار اول من می نویسم.
بعد از ازدواج من دختر کابلی خارج دیده با زنان و مردان پشتو زبان شهری و دهاتی نشست و برخاست فامیلی پیدا نمودم.
آنچه که باعث تعجب من شد این بود که یک قوم همه زن و مرد، باسواد و بیسواد، پیر و جوان همه شعر می گویند.
، حتی مکتب نرفته ها، دختران خجالتی دهات، مردان و زنان در گیر جنگ وفقر، مردان و زنان با قامت دوتا..
کسی از جنگ می نالید، زنی با یک لندی زیبا احساس خود را با آن حالت ابراز می کرد، دیگری از آنطرف یک لندی فی البدیحه را می گفت، دیگری در حالیکه اشک هایش را پاک میکرد، یک لندی را که همان حالت خودش را در همان لحظه ترجمانی می کرد میسرود.
و جالب اینکه بعضا چنان لندی های عریان که از بوسیدن و بغل گرفتن… سخن میراندند .
اکثریت آنها زنان و مردان ، دخترها و پسر های بیسواد بودند ولی همه شاعر، بدون آنکه خود را شاعر بگویند
در مجالس زیادی متوجه شدم که یک قوم همه شاعر اند و در مورد هر چیزی که می بینند میتوانند یک لندی بسرایند.
از وطن گرفته تا انسانیت، عشق، روابط مخفی عاشقانه، بوسیدن و نوازش، غم و اندوه، جنگ و شجاعت ووو.. چنانچه وقتی لندی ها را مطالعه کنیم در می یابیم که برای ابراز احساسات سرحدی را نمی شناسد و از مسایلی که در شعر فارسی تابو شمرده میشود در لاندی ها خیلی وافر گفته شده است.
شاعره زیبا کلام شعر فارسی فروغ فرخ زاد به خاطر تابو شکنی هایش آوازه شرق گردید، ولی در زمان حیاتش با عکس العمل شدید اجتماع هم مقابل شد. و اما در لندی ها پشتو بازتاب طبیعت انسانی را در هزاران شکل و خیلی برهنه تر میتوان یافت.
و من به این تصور هستم که انها اندوه مصیبت جنگهای تحمیلی و از دست دادن عزیزان شان را آنها با مرهم شعر تداوی می کنند
هر خنجر غمی قلب شان را می شگافد و با ترنم لندیی آنرا دوباره بخیه می زنند.
روز تجلیل از زبان دوست داشتنی پشتو را برای هموطنان عزیزم مبارکباد می گویم
نمونه هاى از لندى:
تر خوله مې زیړې اوبه راغلې
د بیلتانه لړم په زړه چیچلې یمه
یار مې په شنو سترګو مین دى
زه به دا تورې سترګې چیرې بدلومه
د خولې خندا دې راسره ده
د زړه کوڅې د رانه بیلې دی مینه
عالمه لرې شئ له مخې
سترګو ویشتلى په دیدن یې مړومه
وړه خو نه یې چې شرمیږې
غټه نجلۍ یې په چا غږ وکړه مینه
هلک خو نه یې چې شرمیږې
مور ته مې وایه چې په لور د مین یمه
د سینې زور په اندازه کړه
تی مې خوږیږی اوسنۍ بالغه یمه
د وطن ترخې مې خوراک واى
خوراک مې مه واى د پردی وطن ګلونه
مورکې مه راته قهریږه
په تا تیر شوی په ما اوس راغلی دینه
تورې له تیکی راوباسئ
بیا مو وطن ته فرنګیان راغلی دینه
ولې د سر په زنګون ایښى؟
صبر سرور دى ځوانی مرګ به شې مینه
چې مازدیګر شی زړه مې ښه شی
په ګدر جوړ شی د منګیو قطارونه
زه په عاشق سړی پوهیږم
یا یې رنګ زیړ وی یا یې شونډې وچې وینه
جانانه دومره راسره واى
لکه برښنا چې له بارانه سره وینه
چیرته چې علم حاصلیږی
په هغه ځاى کې به زه خاورې کړم هډونه
مورې لنډۍ توره مې راکړه
په وطن جنګ دى، زه خپل ځان قربانومه
خاونده ما د ګودر ګل کړې
چې جینکۍ مې شوکوى سر کې مې ږدینه
یار مې ټوپک زه یې مرمۍ یم
په تورو غرو یې وویشتم ورکه یې کړمه
مازدیګر چیرته وې چې نه وې
خورې ورې زلفې په بام ولاړه ومه
پاس په هوا راشه جانانه
د ځمکې لارې بیلتانه نیولې دینه
که یوړم یوړم اوبو یوړم
چې بې ګودره ګډیدم اوبه مې وړینه
بیلتونه راشه ستړى مه شې
زړه مې پښتون دى، میلمه نه خپه کوینه
زما د څه وکړل چې ولاړې؟
ځان د پخپله بې دیدنه کا مینه
که تور وربل مې میراتیږی
په وطن جنګ دى جانان نه منعه کومه
که له زلمو نه پوره نشوه
ګرانه وطنه جینکۍ به د ساتینه
ګیلې به ډیرې ورته وکړم
که مې یوځل د سور پالنګ ملګرى شینه
ماویل یوازې به زما یې
د اختر ټال یې هر سړى د زنګوینه
مسافرۍ مې زړه نرى کړ
چې تش وطن را یادوم ژړا راځینه
وطن مې تن، تن مې وطن دى
د تن په وینو یې ساتم تر څو چې یمه
یو وارې ټینګه غیږه راکړه
بیا د دادا له توره ورکړه چې راځینه
خواهر گرامی شیما جان ، تشکر از اینکه بمناسبت روز زبان پشتو مطلب جالبی را نوشته اید. بنده هم این روز را بشما و تمام هموطنان پشتو ن ما تبریک عرض میکنم و موفقیت تانرا آرزو مینمایم . مهدی بشیر
با سلام و درود بر بانو شیما جان عزیز
ارزوی سلامتی ایشان را دارم، همچنان بسیار مطلب که هرگز نشنیده بودم را از برکت ایشان مطالعه کردم در دستان پر سعادت تان برکت اندیشه سبز تان روشن. چی جانانه از شاعر یاد شد آنهای که ناب ترین اشعار می سرایند در حالی که خود را شاعر هم نمی خطابند. واقعا جالب بود خواندنش.
با نهایت احترام و مهر هیله خان
قلبا متشکرم از نشر این مقاله در سایت وزین ۲۴ ساعت.
موفق باشید.