۲۴ ساعت

سال نو و نوروز باستانی بشما مبارکباد

تاریخ نشر جمعه  ۲۱ مارچ  ۲۰۱۴ م – اول حمل ۱۳۹۳ خورشیدی هالند

سال نو ۱۳۹۳ و نوروز باستانی بشما مبارکباد 

محمد مهدی بشیر

دوستان گرامی ، امروز جمعه  اول حمل  ۱۳۹۳خورشیدی  برابراست با  بیست و یک  مارچ  سال ۲۰۱۴  میلادی و آغاز نوروز باستانی و  یک سال دیگر و بهار دیگر در کشور عزیز ما افغانستان است.

 بخاطر گرامی داشت  هر چه بیشتر از نو روز باستانی و یاد آوری از رسم و رواج های پسندیده مردم  عزیز در گوشه وکنار کشور مختصرآ به تهیه وترتیب بعضی از این سنتها که بین خانواده های محترم مروج است پرداخته و تقدیم شما خواننده گان عزیز و گرامی مینمایم و از خداوند متعال آرزو میکنم که در این سال نو افغانستان عزیز ما از بلا های زمینی و آسمانی محفوظ  و از دست طالبان وحشی که در سال گذشته جنایات بیشماری را انجام  دادند و برادر بزرگشان از آنها دفاع کرد و آنها را از زندان ها رها نمود و قرار معلوم طی سال کذشته توسط برادران کرزی اضافه از صد حمله اتنحاری را در کابل و لایات کشور انجام دادند که صد ها تن از هموطنان ما در اثر این حملات وحشیانه به شهادت رسیدند.

متاسفانه بازهم این چانی های خدا ناترس و برادرا ن  و حشی کرزی با داخل شدن به یگانه هوتل پنج ستاره کابل تعداد زیادی از هموطنان عزیز و ما از چمله یک خبرنگار را باهمسر و دو فرزندش به شهادت رساندندو یک طفل دوساله اش فعلآ در حال کوما به سر میبرد و همچنان  تعدادی خارجی ها را هم  وحشیانه به قتل رساندند. آن وحشی ها  حتی به طفل ها هم رحم نکردند. بنده مراتب تسلیت خودرا به خانواده های عزا دار و مردم شریف افغانستان تقدیم میکنم. روجشان شاد و جنتها نصیب شان . امیدوارم هرچه زود تر  کرزی که برادرهای وحشی اش را حمایت میکند به جزای اعمالش برسد. 

امیدوارم که  هموطنان گرامی ما سال  ۱۳۹۳ را با خوشی  ، آرام و پر از نشاط  در فضای صلح ، دوستی ، برادری و برابری بدون هر نوع تعصبات قومی ، نژادی ، زبانی و مذهبی سپری نمایند  و همه دست بدست هم داده در آبادی کشورصمیمانه سهم بگیرند.

حدود سه هفته به اتنخابت ریاست جمهوری افغانستان مانده که اکثر کاندید ها ی آن و معاونان شان کسانی اند که دست هایشان مانند طالبان وحشی به خون هزاران هموطن بیگناه ما آلوده است و باید آنها عوض کاندید شدن محاکمه میشدند و به جزای اعمال شان میرسیدند.

همین اکنون که مشغول نوشتن این مطلب بودم ایمیلی از دوست عزیزی بنام آقای غلام حضرت الفت که نوشته اند طی دهسال گذشته وضع کودکان عزیز کشور ما همچنان خراب بوده وروز بروز خرابتر میشود و هیچ مرجع در کشور نیست که فکر بحال این طفلک های معصوم  کند . بنده از مقامات دولت افغانستان تقاضا میکنم که غم این کودکان را هر چه زود تر  بخورند تا بتوانند مکتب بروند و در آینده مصدر خدمتی به کشور و مردم شوند.

مردم کشور عزیز ما و دولتهای افغانستان در دورانهای مختلف، به طور رسمی در برگزاری جشن نوروز سهم می گرفته اند، اما در سالهای حاکمیت طالبان وحشی وجنایتکار، هر گونه مراسمی که با نوروز و رسوم باستانی آن پیوند داشت، ممنوع و کفرآمیز خوانده می شد، طالبان حتی تقویم هجری شمسی را که نخستین روز سال در آن نوروز است، باطل اعلام کرده و سال قمری را رسمی اعلام کرده بودند.

جشن نوروز که بنام های عید نوروز یا جشن فروردین یا میله دهقان نیز یاد میشود از اول سال شمسی آغاز می یابد. در کشور ما کودکانی که در این روز تولد میشوند نوروز نام میگذارند و جوانان نامزد به خانواده های عروس خود علاوه از طعام های نوروزی، ماهی وجلبی و لباس های نو میفرستند . مردم عمومآ و کودکان خصوصآ تن های شانرا به لباس های فاخر آراسته و به تماشای مناظر طبیعت در دامان صحرا و دامنه ها میروند .

نوروز به مثابه سر آغاز فصل بهاردر بسیاری از نقاط افغانستان، باشکوهمندی خاصی برگزار می شود.

در شهر کابل پایتخت کشور ما  میله های نوروزی درمحلاتی به نام خواجه صفا  ، شاه شهید ، دامنه سخی ، کاریز میر، تپه زیبای استالف و گلغندی چاریکار برگزار می شود .مردم شهر کابل و حومه آن، در روز نوروز، عمدتاً در زیارت سخی، شهدای صالحین، عاشقان وعارفان، خواجه صفا، باغ بابر شاه و زیارت ملا بزرگ جمع میشوند واز نوروز استقبال میکنند.

در این روز در کابل در زیارت سخی جنده یا علم پوشانده از پارچه های رنگارنگ، و توغ یا علم دیگر در مندوی (بازار غله و حبوبات کابل) برافراشته می شود.

برای برافراشتن جنده زیارت سخی، چندین روز ترتیبات و آمادگی گرفته می شود. شب پیش از نوروز، در زیارتگاه سخی، مراسم دعا خوانی بر پا می شود و صبح همان روز علم توسط معتقدان و اراتمندان در میان شور و هلهله وفریاد های “ یاعلی ” ، ” یا علی” مردم بر افراشته می شود.

مردم در این مراسم برای صلح و امنیت کشورشان و خیر و برکت، سلامتی و سعادت هموطنانشان دعا می کند.مردم اعتقاد دارند که اگرجنده سخی به آسانی برافراشته شود، آن سال، سالی خوب و پر برکت خواهد بود، و اگر این کار به سختی انجام شود، آنها سال مشکلی را در پیش رو خواهند داشت.

در مزارشریف ، در زیارتگاه منسوب به حضرت علی ( ک)، جشن بزرگی به نام میله های گل سرخ، همه ساله با بر افراشتن جنده (علم) سخی افتتاح می شود و هزاران نفر از زایران آن زیارتگاه و علاقه مندان نوروز از نواحی مختلف کشور، حتی از کشورهای همسایه به شهر مزارشریف می روند واین جشن باستانی رابا شکوهمندی هرچه بیشتر برگزار می کنند.

بر اساس برخی روایات تاریخی در افغانستان، در هنگام سلطنت سلطان سنجر سلجوقی، چنان شایع شد که آرامگاه حضرت علی ( ک) در قریه خواجه خیران ولایت بلخ کشف شده است.

همچنین در سال ۸۸۵ هجری در عصر حکمروایی سلطان حسین بایقرا بار دیگر آوازه شد که تابوت آن حضرت در جایی که امروز در شهر مزارشریف به ایشان منتسب است، پیدا شده است. بلا فاصله به امر سلطان حسین بایقرا بر فراز این مکان، گنبد بزرگی ساخته شد که مقبره کشف شده در آن جا گرفت و در اطراف گنبد ابنیه دیگری ساخته شد و این محل به نام مزارشریف مسمی شد.

عده ای از ارادتمندان خاندان پیامبر ( ص ) و حضرت علی ( ک) را عقیده بر آن است که  قبولی خلافت از جانب حضرت علی نیز مصادف به اول فروردین ماه یا برج حمل و روز آغازین سال نو خورشیدی بوده است.

لذا از زمان پیدا شدن تابوت منسوب به حضرت علی ( ک ) در بلخ، جشنهای نوروزی و میله های گل سرخ یا میله های چهل روزه  در پای این زیارتگاه، باشکوه هرچه بیشتر برگزار میشود.

در هرات نیز، مردم به این مناسبت، روزهای اول سا ل و چهارشنبه اول سال و نیز در سیزدهمین روز از نوروز، در تفریح گاههای داخل و خارج شهرمانند پل مالان ، تخت سفر، گاذرگاه ودربعضی ولسوالی های آن گردهم می آیند و جشن نوروز را گرامی می دارند. خانه تکانی، تهیه لباس نو، پختن کلوچه، تهیه هفته میوه (هفت نوع آجیل )  و سبزه، از سنتهای مردم هرات در نوروز است

هراتی ها معقتند که غذای شب سال نو، باید حتماً سبزی داشته باشد و میوه، به خصوص انار، از اجزا لازم سفره شب سال نو است .

در قندهار دراطراف خرقۀ مبارک ، با با ی ولی ، تفریگاه شهرقندهار بنام تفریگاه ارغنداب، مردم جمع میشوند و نوروزرا با جشن وسرور میگذرانند وجوانان به بازی های محلی مثل  توپ بازی ، اتن و تخم جنگی و غیره می پردازند.

در بدخشان ، نوروز را با نام “شاگون بهار” یا “شاگونی” یاد میشود و تجلیل از آن هم از نوروز دیگر منطقه ها اندکی تفاوت دارد. مردم بدخشان یک ماه پیش به جشن “شاگونی” آمادگی میگیرند. در بعضی خانواده ها حتی چند ماه قبل.

آنها گوسفند یا گاوی را قبلا خریداری می کنند و برای نوروز پرورش میدهند. در خانه ها چند هفته پیش از شاگونی زنها و دختران لباسها، رویپوش، بالیشتها، دیگ و طبق وهمه چیز خانه را شسته وپاک  می کنند ، مردان یک روز پیش از نوروز هیزم می شکنند و در آن روز همان حیوان پرورش یافته راحلال میکنند. پیش از پاک کردن خانه و پختن خوراکه ها، خانم  یا مرد خانه صبح وقت برای آوردن آب به چشمه می روند .همان کسی که برای آب می رود، باید از خانه تا سر چشمه یا رودخانه و از آن جا تا خانه با کسی سخن نگوید. او هنگام آب کردن سطل چند تا سنگچه را در داخل سطل می اندازد و میگوید که این سنگچه ها رمز با برکت شدن را افاده می کنند.آ ب را به خانه آورده، یک قسمتش را در خمیر می اندازند و یک قسمت دیگرش را برای پختن یک نوع خوراکی بنام” باج ” که از کله و پاچه گوسفند و یا گاو و روده های آن با گندم میده شده و باقلا پخته می شود، استفاده می کنند و از بازمانده اش همه اهل خانواده کم کم می نوشند که شگون نیک محسوب می شود.

تهیه سمنک یا سمنو از جمله سنتهای جشنهای نوروزی و آغاز سال نو افغانان است . راه اندازی میله معروف سمنک  ( سمنو)  درشب اول نوروز همراه با سرور و شادمانی معولآ توسط زنان و دختران دم بخت تهیه می شود و هر کس نذر و نیازی دارد، در پختن سمنک مشارکت می کند..

سمنک یاسمنو از سبزه گندم پخته می شود. دو هفته قبل از جشن نوروز مردم در خانه های خود، در طبقها (بشقابها) گندمها را شسته و می گذارند سبز شود و شب نوروز زنان و دختران در یک محل مخصوص جمع میشوند و آنرا در دیگ کلانی می اندازند و به طور دسته جمعی به پختن سمنمک می پردازند.

جریان سمنک پزی یک شبانروز دوام می کند و زنها و دختران سرودخوانی، رقص ، بازی و خنده می کنند. زیرا به این باوراند که سال نو را اگر با خنده و خرسندی و شادمانی شروع کنند، در آن سال با خرمی و شادی زندگی خواهند کرد.

  همچنین تهیه و توزیع آب هفت میوه یعنی هفت نوع آجیل که در افغانستان به نام میوه خشک معروف است و تهیه هفت سین هم در برخی نقاط افغانستان بخصوص در هرات  در بین خانواده ها مروج بوده و از جمله سنتهای جشن نوروزی است.

امیدوارم که هموطنان عزیز و گرامی  سال نو ۱۳۹۳ را با خوشی و امنیت کامل سپری کنند و دیکر از جنک . خونریزی خبری نباشد.

بنده آغاز سال نو خورشیدی و نو روز باستانی را به تمام هموطنان عزیز ، خواننده گان گرامی ، همکاران محترم ، دوستان و عزیزان و خانواده های محترمشان از صمیم قلب تبریک عرض نموده ، امیدوارم که سال نو از جمله بهترین سالها برای فرد فرد هموطنان ما باشد.

در اخیر از آنعده دوستان عزیز و گرامی که با فرستادن کارتهای زیبا ، ایمیل های جالب ، نامه های مقبول و تیلفونی و همچنان در فیسبوک آغاز سال نو و نوروز باستانی را از صمیم قلب تبریک گفته اند جهانی سپاس نموده ، برایشان صحت و طول عمر آرزو میکنم.

همچنان از آنعده همکاران محترم  و فرهنگی های گرامی که طی یکسال گذشته با فرستادن نوشته های زیبا ، مقالات عالی ، اشعار جالب و کارتون های دیدنی سایت ۲۴ ساعت را رنگین ساخته اند تشکر میکنم و از آنعده خواننده گان عزیزیکه وقت گرانبها خود را به خواندن مطالب وابراز نظر در سایت ۲۴ ساعت صرف کرده اند جهانی سپاس میکنم.

در خاتمه یکبار دیگر حلول سال نو ۱۳۹۳ خورشیدی و نوروز باستانی را به یکا یک از هموطنان عزیز تبریک و تهنیت عرض نموده  ، امیدوارم  که همیشه خوش و سر حال باشند. به امید صحت وسلامتی همگی .

با عرض حرمت 

مهدی بشیر