۲۴ ساعت

امیر خسرو دهلوی « هزاره »

تاریخ نشر: جمعه ۱۳ دلو ( بهمن ) ۱۴۰۲ خورشدی – ۲ فبرری ۲۰۲۴ میلادی – سندیاگو – کلیفرنیا – امریکا

 درباره امیر خسرو دهلوی (هزاره)  

“ نغمه خسرو همیشه تازه و شیرین است “    ( اقبال لاهوری)

در عرصه ادبیات دری در هفت صد سال امیر خسرو یکی از ممتاز ترین چهره شناخته شده در زمینه شعر وشاعری می باشد.

متاسفانه برای جامعه هزاره که او متعلق به قوم هزاره است چندان شناخته نشده است و در جامعه هند وپاکستان در بین شعرا از احترام خاص بر خوردار و جایگاهی بلندی دارد.

امیدواریم که نسل جدید هزاره اشنایی پیدا کنند ودر راه نشر اثار و اشعار وی اقدام کنند ،گرچه امیر خسرو به دهلی به دنیا امده اما بعضی ها مولود اورا در بلخ می دانند.

تعداد تذکره نویسان اورا از سنگ چارک فعلا مربوط ولایت سمنگان می دانندو تعدادی محل ابایی اورا بلخ می گویند و مهمتر از همه عبدالرحمن جامی اورا از نواحی بلخ و از هزاره های لاچین میداند که درزمان جهان کشایی چنگیز خان مغول در اطراف بلخ امروزی مسکون بوده.

مورخان وتذکره نویسان پدر امیر خسرو را امیر سیف الدین محمود نام داشته و ریس قوم هزاره های لاچین بوده است و تمام تذکره نویسان تقریبا درین نظر موافقند و خودش نیز در جای میگوید:

گر ز دشمن بود  هزار سوار

 چشم تو ان میر هزار ه بود

که ا شاره به پدرش امیر سیف الدین میر قبیله لاچین بوده است.

چونکه اجداد وی هزاره های لاچین از جمله حامیان خوارزم شاه بودند و بدون اختلاف نظر تذکره نویسان که همه متفق القولند که این قبیله در اثر جهان کشای چنگیز خان اعظم وطن اصلی خودرا ترک گفته به هندوستان مهاجرت کردند

و سال تولد وی را در یکم محرم سال ۶۵۱ هجری مطابق ۱۲۵۳ میلادی در پیتاله هند می نویسند و صاحب دیوان بزرگی است و اثار منثور و منظوم زیاد از وی به جاه ماند است و اشعار وی از پختگی خاص بر خوردار می باشد.

در تک بیتی از واژه بار ایهام ساخته که هفت معنی مختلف با معنی درست ازان بدست میاید بدون شک هیچ شاعری تا به حال دیده نشده که چنین قدرت قلم خود را به نمایش بگذارد.

پیلتن  شاهی  و بسیارست  بارت  بر سریر

 زین مرنج ای ابرو باغ ار گویمت بسیار بار

از لفظ بار که در اخیر بیت امده هفت معنی صحیح ظاهر میشود

۱ – گران باری .

۲ – اجازه دادن دربار

۳ – نیکو کار بودن.

۴ – چندین دفعه .

۵ – باریدن .

۶ – بسیار بازنده .

۷ – ثمر ، فایده

نمونه از یک غزلش

ای   چهره  زیبای  تو  رشک  بتان  اذری

هرچندکه وصفت میکنم احسن ازان بالا تری

هرگز نیاید درنظر نقشی زرویت خوب تر

شمسی ندانم یا قمر حوری  ندانم یا پری

افاق  را گردیده ام مهر  بتان  ورزیده ام

بسیار خوبان دیده ام اما تو  چیز  دیگری

ای راحت و ارام جان با قدی چون سرو روان

زین سان مرو دامن کشان کارام جانم می بری

عزم تماشا کرده ای اهنگ صحرا کرده ای

جان ودل ما برده ای این است ورسم دلبری

عالم همه یغمای تو  خلقی  همه شیدای تو

ان نرگس  رعنای تو  اورده  کیش کافری

خسرو غریب است و گدا افتاده در شهر شما

باشد که از بهر خدا سوی غریبان بنگری

منبع و موخذ :

• طوطی هندو پاک یا امیر خسرو هزاره تالیف جلال اوحدی.
• دیوان امیر خسرو دهلوی به تصحیح سعید نفیسی.
• دیوان امیر خسرو دهلوی چاپ لکنهو به تصحیح داکتر انوارالحسین استاد شعبه علوم مشرقیه.
• یاد داشتهای خود بنده.