یادی از زنده یاد مولانا نجیبی کرٌخی هروی شاعر ، نویسنده ،خطیب ،مدرس ، دانشمند و عارف نامی کشور.
تاریخ نشر: پنجشنبه ۱۷ جوزا ( خرداد ) ۱۴۰۳ خورشیدی – ۶ جون ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – آسترالیا
یادی از زنده یاد مولانا نجیبی کرٌخی هروی شاعر ،
نویسنده ، خطیب ، مدرس و عارف نامی کشور.
قیوم بشیر هروی
۶ جون ۲۰۲۴ میلادی
ملبورن – آسترالیا
با ژرف نگری بر صفحات پربار تاریخ سرزمین ما به بزرگان و نام آورانی بر می خوریم که هرکدام شان از سرمایه های معنوی کشور ما بشمار می آیند. یکی ازین فرزانگان سخن گستر، زنده یاد مولانا غلام محمد نجیبی کروخی هروی ، شاعر ، نویسنده ، خطیب ، مدرس و عارف نامی کشور ما می باشد.
مولانا نجیبی در سال ۱۳۱۶ خورشیدی در ولسوالی کرٌخِ ولایت ادب پرورِ هرات دیده به جهان گشود. علوم ابتدایی و دینی را نزد پدرش فرا گرفت و دوران ثانوی و عالی را در کرٌخ و بعدآ در هرات بپایان برد.
استعداد سرشار او به مطالعه وعلاقمندی اش به آموزه های دینی وکمال انسانی باعث شد تا به مطالعه کتب تکوین و تدوین بپردازد و در آموختن حکمت و معرفت اندوخته های فراوانی بدست آورد. این امر اورا بسوی حلقات معنوی کشاند و با شرکت در مجالس مثنوی خوانی شیفته حضرت مولانا گردید.
در این ارتباط استاد حیدر حمید مطلبی در مورد زنده یاد مولانا کرٌخی هروی نوشته است که در بخشی از آن چنین می خوانیم:
” آنان که سَری و سِری با مثنوی و حضرت مولوی داشته باشند، ناممکن است که سایۀ اندیشه‌های آن اندیش مرد بلند قامت، بر آنان سایه نیفکند. نجیبی نیز از این امر مستثنا نبوده است. مصاحبتْ با ملکوت نوردان دریا نوشی چونان مولانا، او را بر این بلندا نشانده است. مولانای کرٌخ ، به تبع مولانای جهانِ جان ، هماره خستۀ جدایی و ماندۀ دورماندن از اصلْ بوده است. او در نامه یی که به یکی از افاضل روزگار نوشت، در فرازی از آن چنین آورد :
« بشنو از نی چون حکایت می‌کند
از جدایی ها شکایت می‌کند؛
به سان نی‌ام بریده از نیستان، جدایِ از دوستان، شکسته نی یی که نی نوازی ندارد، وامانده یی که بی دل نوازی به سر می برد، چون کهنه کتابی به گوشۀ مسجدم گذاشته‌اند و چون شکسته شیشه یی بر سر قبری انداخته …»
او در چندین موضع، به تصریح، خود را دنباله روِ مکتب بزرگ تمدنی حضرت مولوی دانسته و افتخار کسب فیض از آثارِ اثرناک او را از ابلغ سعاداتِ خود تلقی کرده است . “
زنده یاد کرٌخی هروی را می توان بعنوان یک دانشمند به تمام معنا و عارف وارسته دانست که در حوزه های مختلف علمی ، ادبی و فرهنگی از احترام خاصی برخوردار بوده و شاگردان زیادی را در بخش های مختلف تربیت نمود.
مولانا کرٌخی را علاوه بر شاعر بودن ، عارف اعتدالگرایی می دانستند که پیروان زیادی داشت. او در سالهای اخیر عمرش در مسجد جامع شیخ الاسلام کرٌخ به حیث خطیب و مدرس کار کرد و به آموزش دادن جوانان و نویسندگی مشغول بود.
کتاب های « نخل کهن کرخ » و « مردِ مردستان » را می توان از جمله ِ مهمترین اثار ایشان برشمرد که مجموعه یی از یادداشت‌های منثور و منظوم بوده که به زینت چاپ آراسته شدند.
عتیق الله نجیبی نواسه ی مرحوم مولانا کرٌخی هروی در مورد پدر کلانش چنین می گوید:
« یکی از بزرگترین سجایای اخلاقی و صفات اجتماعی مولانا نجیبی این بود که دایما به خاطر منافع ملی و مردمی و دفع مفاسد از مردم می‌تپید و کوشش می‌کرد که مسئله‌ی شوم اختلاف در دایره‌‌ای که ایشان حضور داشتند ظهور نکند .»
اما با دریغ و درد این شخصیت علمی و عارف وارسته که در اواخر عمرش از بیماری سرطان رنج میبرد، سر انجام پس از چندین ماه مجادله با این بیماری بتاریخ دهم جدی سال ۱۴۰۲ خورشیدی جان به جان آفرین سپرد وجامعه علمی – فرهنگی کشور را سوگوار ساخت. روانش شاد ، یادش گرامی و خاطراتش جاودانه باد.
اینهم نمونه ای از اشعار آن مرحوم از کتاب صد شاعر معاصرهرات که بکوشش و گردآوری استاد ولی شاه بهره بچاپ رسیده ، اقتباس و خدمت خوانندگان محترم پیشکش میگردد:
حبیبِ سنگدل
شدم مریض و دو چشمم به راهِ یاران است
چو کشتِ دیمه که در انتظار باران است
به نزدِ اهل خِرد صحبتِ خِردمندان
چو نسخه یی که زحاذق دوا ودرمـان است
ولیک وضع زمان قابل تحمل نیست
که هرکه ره به دوپا رفته باشد انسان است
ظهور بشره‌ی ماشی دو پای و پهن ظفر
چنین تصورِ خالی نگاه یونان است
چکیده یی ز عناصر چو گشت صورت او
دمیده‌ی ز خدا طبق قولِ قرآن است
معلّمی به حقایق معظمی به ملک
خلیفه یی بخدا ، مُحسدی به شیطان است
خِرد چو ذره شگاف است وآسمان پیما
ولی به درکِ حقیقت جهول و نادان است
شکسـته پاست (نجیبی) برای خدمت خلق
گمان که دفترِ عمرش قریب پایان است
سپیده کرده‌ی موی و سیاه کرده‌ی روی
امید بسته به مـولایِ خویش رحمـان است
گــرم ببخشد وعفوم کند به رحمت خویش
بجاســت،اینکه خدا اهل عفووغفران است
ورم به قعر جهنم برد به عدل وحساب
سزاست همچومنی راکه اهل‌عصـیان است
غلام پیرم و مولا و مالک تحریر
خداست جلّ الهی که فضل واحسـان است
حبیب سنگ دلم گر نیامدی خیر است
که نزد سنگدلان این عمل فراوان است
منابع :
۱ – صد شاعر معاصر هرات ( استاد ولی شاه بهره).
۲ – دانشنامهِ هرات ( مقاله ای از استادحیدرِ حمید).
۳ – صفحهِ مولانا کرٌخی هروی (رح).