یادی از زنده یاد استاد محمد عاقل بیرنگ کوهدامنی
تاریخ نشر: دوشنبه ۲۱ حوت (اسفند) ۱۴۰۲ خورشیدی – ۱۱ مارچ ۲۰۲۴ میلادی – ملبورن – آسترالیا
یادی از زنده یاد استاد محمد عاقل بیرنگ کوهدامنی
قیوم بشیرهروی
ملبورن – استرالیا
۱۱ مارچ ۲۰۲۴ میلادی
شخصیت بارز و فرهیخته ای دیگری که یادش را گرامی میداریم زنده یاد محمد عاقل بیرنگ کوهدامنی میباشد .
او یکی از شاعران زیبا سرا و شناخته شده سرزمین ما بود که در سال ۱۳۳۰ خورشیدی در منطقه شکر درهء کابل دیده به جهان گشود.
مرحوم کوهدامنی تحصیلات ابتدایی را در کابل و بلخ فرا گرفت ، بعدآ قرار بود به مکتب حربی در کابل برود ، اما اتفاق جالبی در زندگی اش افتاد که سرنوشت اورا تغییر داد.میگویند در یکی از روز های گرم بهار در یکی از جاده های مزدحم کابل مادری مهربانی دستش را روی شانه کوهدامنی گذاشت از اوخواست که به مکتب حربی نرود ، بلکه در مکاتب شبانه تحصیلاتش را ادامه دهد. نامی از این بانو برد در آن ایام استاد غلام حبیب نوابی مدیر شعبه فولکلور ریاست کلتوروزارت اطلاعات و فرهنگ بود که در پل باغ عمومی در تعمیر سابق رادیو کابل تقرر یافته بود.
مرحوم غلام حبیب نوابی ، استاد کوهدامنی را از زمانی می شناخت که در بلخ مدیر مسئول رونامه بیدار بود و هر روزه با تشویق و راهنمایی مرحوم کوهدامنی در شعر و ادبیات هر روز یکی از سروده هایش را در روزنامه بیدار نشر میکرد و هم زمان شامل مکتب شبانه گردید . موقعی که مؤفق شد معاش گیر شود خانواده اش را نیز از بلخ بکابل فرا خواند و نخست در بی بی مهرو و سپاس در خیرخانه حویلی کوچکی به کرایه گرفت.
پس از چندی از ریاست کلتور به وزارت پلان منتقل شد و در سال ۱۳۴۹ خورشیدی مسئوولیت کتابخانه وزارت پلان را عهده دار گردید و سپس بعنوان کتابدار در کتابخانهء عامه رفت. در سال ۱۳۵۲ با یک بورس تحصیلی دولتی به ایران رفت و برای ادامه تحصیل شامل دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۵۶ خورشیدی مؤفق به کسب درجه لیسانس از آن دانشگاه گردید.
مرحوم کوهدامنی در اواخر سال ۱۳۵۷ به افغانستان برگشت . و در سال ۱۳۶۰ در دانشکدهء زبان و ادبیات دانشگاه کابل به حیث استاد استخدام گردید و پس از مدتی برای دوسال جهت ویراستاری کتابهای درسی دانشگاه کابل که در شوروی وقت چاپ میشد به مسکو رفت و با فرهنگستان علوم تاجیکستان و اتحادثهء نویسندگان آن کشور در زمینه های ادبی همکاری داشت.
زنده یاد کوهدامنی پس از تحولات سیاسی و نابسامانی ها در کشور ناگزیر به ترک وطن و در سال ۱۳۶۸ خورشیدی روانه کشور تاجیکستان گردید و در آنجا نشریه ای را به نام پیوند تأسیس نمود.
این نشریه به زبان فارسی به مدیر مسئوولی مرحوم کوهدامنی در تاجیکستان منشتر میشد که تا سال ۱۳۷۳ که تاجکیستان را ترک و همراه با همسر و پنج فرزندش به بریتانیا پناهنده شد ، ادامه داشت.
مرحوم کوهدامنی در لندن مؤفق به نشر چهار مجموعه شعری بنام های سلام بر شقایق ، طلوع سبز شگفتن ، تلخ ترین فصل خدا و من ناله می نویسم گردید.
مرحوم کوهدامی با ارسال سروده هایش به هفته نامه ترجمان ، یکی از همکاران قلمی آن محسوب میشد.
گفته شده که در اواخر عمر پربارش از دلتنگی زیاد رنج میبرد و سرانجام در شام سه شنبه ۲۰ قوس ۱۳۸۶ در لندن به عمر ۵۶ سالگی وفات و پیکر پاکش به کابل انتقال و در زادگاهش بخاک سپرده شد، اما آنچه علاوه بر غم از دست دادن چنین شخصیتی ناراحت کننده و دردناک است ، جو فرهنگ زدایی حاکم در وزارت اطلاعات وفرهنگ کشور بود . طوری که خبرش بزودی در همه جا پخش گردید و آن اینکه برای قدردانی از زحمات یک شخصیت فرهنگی شناخته شده هیچ نماینده ای از طرف وزارت فرهنگ در مراسم تدفین او شرکت نجسته بود و هیچ پیامی هم توسط کسی به نمایندگی از دولت خوانده نشد.
روانش شاد ، یادش گرامی و خاطراتش جاودانه باد.
اینهم نمونه ای از کلام آن شاعر شیوا بیان که بمناسبت پنجاهمین سال تولد خود سروده بود:
خورجین پر ز خورشید
از آسمان ملولم ، از نقش و از نگارش
از اختران نحسش ، از ابر شعله بارش
این گل قشنگ باشد ، با آب و رنگ باشد
همخانه کرده یی تو، افسوس، با که خارش
نامش همیشه ماند ، آن مرد حق که هر دم
دل می کشد به اوجش، سر تا به پای دارش
آن باغ سبز عاشق ، ماتم گرفته اکنون
آتش زند به جانم ، گل های سوگوارش
گردون همیشه باشد ، آبستن حوادث
غیر از ستم نزاید ، از لیل و از نهارش
یکساله هم نباشم ، آمد اگر چه پنجاه
عمر سگانهء من ، آری چه در شمارش
هرگز دگر نگردد ، آن سرو سبز قامت
آید اگر خزانش ، آید اگر بهارش
این باغ را چه آمد بر سر، که رخت بستند؟
مرغان نغمه خوانش، از گوشه و کنارش
زال زمانه هرگز ، مردانگی ندارد
من آزمون نمودم ، چندین هزار بارش
بیهوده دانه ها را، پنهان به خاک کردی
زین خاک بر نیامد، یک دانه از هزارش
آن تکسوار آرد ، خورجینِ پر ز خورشید
در دیده می نماید ، از دورها ، غبارش
بیرنگ کوهدامنی
مؤخذ :
مجله هنری گلبرگ – چاپ ملبورن – آسترالیا
بی بی سی فارسی
