تاریخ نشر جمعه ۲۳ میزان ۱۴۰۰– ۱۵ اکتوبر ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۵
خون خلقست اینکه مینوشی بآسانی نه چای
خون مردم را چنین آسان منوش ای محتکر
« بشیر »
سزای محتکر
در زمان سلطان ابراهیم غزنوی (۴۵۱ – ۴۹۲ ) یکسال در غزنین گندم کمیاب شد و نانوایان در دکانها را بستند و مردم غریب و فقیر دچار رنج و پریشانی شدند.
تاریخ نشر دوشنبه ۱۲ میزان ۱۴۰۰– چهارم اکتوبر ۲۰۲۱ هالند
دوستان گرامی ، خواننده گان محترم وکتابدوستان عزیز !
بعد از یک وقفه چند روزه شما را دعوت میکنم به مطالعه حکایت ۳۰۴ از کتاب هزار و یک حکایت ادبی وتاریخی تالیف پدر مرحوم ما شاد روان استاد علی اصغر بشیر هروی . امیدوارم قسمت های بعدی را در سایت ۲۴ ساعت فراموش نکنید.
————————————
حکایت ۳۰۴
تو را بر غم عدو باد عمر چندانی
که روزگار نماند تو همچنان مانی
« ؟ »
عنصری و تضعیف خانه های شطرنج
حکایت اختراع بازی شطرنج معروفست و شاید خوانندگان گرامی اطلاع داشته باشند که پس از آنکه فیلسوف هندی شطرنج را بپادشاه هند عرضه نمود و پادشان را خوش آمد باو گفت که هر گونه جایزه میخواهد بخواهد و دانشمند هندی گفت :
تاریخ نشر پنجشنبه ۲۰ جوزا ۱۴۰۰ – دهم جون ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۳
با همت باز باش و با کبر پلنگ
زیبابگه شکار و پیروز بجنگ
کم کن بر عندلیب و طاوس درنگ
کانجاهمه با تگ آید واینجا همه رنگ
« مسعود سعد سلمان »
نان سپاهیگری
میر مبارزالدین محمد بن مظفر حاکم شیراز ( متولد در ۷۰۶ و متوفی در سنه ۷۶۵ هجری ) یک روز با ابهت و شوکت تمام از بازار شیراز می گذشت ملازمانش که پیش پیش میرفتند ، ناگهان متوقف شدند و جا بجای ایستادند.
تاریخ نشر سه شنبه چهارم جوزا ۱۴۰۰ – ۲۵ می ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۲
خوفست بطاعتگه زها در یاکیش
امنست بسر منزل رندان می آشام
« ؟ »
دیوانه
در شرح حال حجاج ثقفی ستمگر معروف آورده اند که در یک روز بسیار گرم از لشکریان خود دور افتاد و در اثنای راه به مزرعهء رسید که شخصی در آنجا مشغول زراعت بود و آن شخص حجاج را نمیشناخت.
تاریخ نشر پنجشنبه نهم ثور ۱۴۰۰ – ۲۹ اپریل ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۱
چوب را آب فرو می نبرد دانی چیست
شرمش آید ز فرو بردن پروردهء خویش
« صائب »
نهال تازه و درخت کهن
این حکایت را هم اصمعی نقل کرده است :
وی میگوید : در مجلس خلیفه هارون الرشید بودم پیرمردی از دودمان بنی امیه که شخصی با تجربه و صاحب فکر سلیم و رای صائب بود و خلیفه در اکثر کارها باوی مشورت مینمود وارد مجلس شد و در همان اوقات هارون برامکه را از میان برداشته بود:
تاریخ نشر شنبه ۲۸ حمل ۱۴۰۰ – ۱۷ اپریل ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۰
دهنی تلخ نکردم ز شکایت هرگز
سبب رنجش دلدار نمیدانم چیست
« صائب »
قیمت یک راز
فضل بن سهل ذولریاستین که وزیر مأمون بود ، بسبب نفوذ و قدرت بسیاری که بهمرسانیده بود، مورد خشم خلیفه واقع گردید و مأمون در صدد برآمد که او را بطور نهانی از میان بردارد و این راز را با پنج نفر از محرمان و خواص ، خویش که عبدالعزیز طائی ، موسی ابن نصر ادیب ، علی بن سعید ، خلف بن نصر و صباح خادم بودند در میان نهاد و با ایشان مشورت کرد و البته وصیت نمود که راز او را فاش نکنند.
تاریخ نشر یکشنبه ۲۴ حوت ۱۳۹۹ – ۱۴ مارچ ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۲۹۹
تا تو در بند قلیه و نانی
کی رسی در بهشت رحمانی
« اوحدی »
خرج مطبخ
مأمورن مخفی عمر بی عبدالعزیز (رض) باو اطلاع دادند که خرج مطبخ مسلمه بن عبدالملک ، در هر روز بالغ بر یک هزار درهم است !
تاریخ نشر یکشنبه سوم حوت ۱۳۹۹ – ۲۱ فبروری ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۲۹۸
تا توانی زندگانی آنچنان با همه
بشنو از من ، این نصیحت یاد بادا از منت
کاستین ها در غم تو تر کنند از آب گرم
گر نشیند خاک نرمی ناگهان بر دامنت
« شرف الدین حسام نسفی »
پاس خاطر رعیت
بعد از گرفتاری عمر ولیث صفاری بدست امیر اسمعیل سامانی در سال (۲۸۷ هجری ) و استیلای سامانیان بر بلخ وهرات ، امیر سامانی از عمر ولیث محل خزائن اورا جویا شد، عمرو گفت :
تاریخ نشر پنجشنبه ۱۶ دلو ۱۳۹۹ – چهارم فبروری ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۲۹۷
هنری باش و هرچه خواهی کن
نه بزرگی بمادر و پدر است
نافهء مشک را ببین بمثل
کاین قیاس بدیع معتبر است
« کافی همدانی »
وجه قرائت
علماء نحو میگویند اسم اشارهء « ذا » در حال افراد بهمین صورت ودر حال تثبیه اگر مرفوع المحل باشد « ذان » و اگر منصوب المحل یا مرجرورالمحل باشد « ذین » خوانده میشود .
تاریخ نشر جمعه هفتم قوس ۱۳۹۹ – ۲۷ نوامبر ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۶
دانی که چه گفت : زال با رستمِ گرد
دشمن نتوان حقیر و بیچاره شمرد
« سعدی »
بی احتیاطی
در سال (۴۶۵ هجری ) آلب ارسلان سلجوقی با لشکری گران بقصد تسخیر ماوراءالنهر حرکت نمود وهنگامی که از آب جیحون گذشت ، عده ای از غلامان سلطان بقلعه ای که در کنار آب واقع بود هجوم برده کوتوال قلعه را که یوسف نام داشت گرفتار کرده ونزد آلب ارسلان بردند !
تاریخ نشر دوشنبه ۲۸ میزان ۱۳۹۹ – ۱۹ اکتوبر ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۵
هر آنکس که در دست فرمان او
زمامِ خلائق نهد کردگار
همان به که کوشد بنام نکو
که آن ماند از خسروان یادگار
« رشید وطواط »
عذرخواهی
در شرح حال ابن ابی الطیب ( علی بن عبدالله بن احمد نیشابوری زاهد و مفسر معروف قرن پنجم هجری که در هشتم شوال سال ۴۵۸ هجری وفات یافته است ) نوشته اند که وی را درسال ۴۱۴ هجری نزد سلطان محمود غزنوی بردند.
تاریخ نشر جمعه ۱۸ میزان ۱۳۹۹ – نهم اکتوبر ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۴
تا تو باشی غرقهء هر بیم وتاب
روزهء تو صرفهء نانست و آب
« میر حسینی هروی »
کنایه
مولانا ساغری از جملهء شعرای معاصر مولانا جامی بود که مولانا گاهگاهی با وی مطایبه می نمود.
در بارهء ساغری نوشته اند که به بخل متهم بود و بیخبر بر سفرهء دیگری حاضر میشد و در خوردن غذا شرکت می نمود.
تاریخ نشر سه شنبه ۱۴ اسد ۱۳۹۹ – چهارم آگست ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۳
حرص دانی چیست روبه بازی طبع خسیس
خشم دانی چیست سگ رویی نفس نابکا ر
«جمال الدین عبدالرزاق»
طفل بد آموز
اصمعی نویسنده و ادیب معروف عرب حکایت کرده است که در کوفه کودکی را دیدم در کوچه زیر کلکین خانه ای ایستاده بود و قرص نانی که در دست داشت لقمه لقمه از آن می کند و بطرف کلکین با نان اشاره می کرد و آنگاه می خورد:
تاریخ نشر یکشنبه ۲۲ سرطان ۱۳۹۹ – ۱۲ جولای ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۲
این شکم بی هنر پیچ پیچ
صبر ندارد که بسازد به هیچ
« سعدی »
غصهء آش
یکی از امراء در بار سلطان حسین بایقرا (۸۶۳ – ۹۱۲) که امیرعلیشیر را با وی سابقهء الفت و محبتی بود ، در گذشته بود وامیر علیشیر بجهت ترویح روح او امر فرمود که آشی برسم خیرات بپزند و بفقرا و محتاجان بخورانند.
تاریخ نشر پنجشنبه هشتم جوزا ۱۳۹۹ – ۲۸ می ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۱
گرنه فریبندهء رنگی چو خا ر
رخ چو بنفشه بسوی خود مدار
« نظامی گنجوی »
علامت شجاعت
شاه عباس صفوی (۹۸۵– ۱۰۳۸) وقتی به حاتم خان اردو بادی که از ندیمان مقرب وی بود گفت :
علمای قیافه شناسی گفته اند که آواز بلند علامت شجاعت است و نوشته اند که این مطلب به تجربه رسیده است .
تاریخ نشر چهار شنبه ۱۷ ثور ۱۳۹۹ – ششم می ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۰
شرطست که چون در حرم عشق آبی
زان پیش که پای در تهی سر بنهی
« رفیع مروزی »
شجاعت و تدبیر
در سال ( ۴۲۳ هجری التونتاش حاجب که از سرداران بزرگ دربار غزنه بود ، بفرمان سلطان مسعون غزنوی (۴۲۱ – ۴۳۲ ) مأمور شد که با لشکری گران از خوارزم متوجه ماوراءالنهر شود و بخارا و سمرقند را از دست علی تگین بیرون بیاورد؟
تاریخ نشرشنبه ۳۰ حمل ۱۳۹۹ – ۱۸ اپریل ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۸۹
اگر از دست احسان مرهم دلها نمی گردی
بخلق از خود تسلی دار باری اهل عالم را
« صاحئب »
مقایسه
زنی را از خوارج ، نزد حجاج بن یوسف ثقفی معروف که در روز ۱۳ رمضان سال (۹۵) هجری در گذشته است آوردند.
تاریخ نشر دوشنبه پنجم حوت ۱۳۹۸ – ۲۴ فبروری ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۸۸
گوش بر مدح مدح کوکم نه
بلکه احث التراب فی وجهه
« جامی »
نسبنامهء مجعول
یکی از شعرای معاصر ابوریحان بیرونی ( محمد بن احمد خوارزمی فیلسوف و ریاضی دان مشهور متولد در ۳ ذی الحجه ۱۳۶۲ و متوفی در ۲ رجب ۴۴۴ ) که ظاهرآ معروف به ابوالحسن بود .
تاریخ نشر یکشنبه ۲۷ دلو ۱۳۹۸ – ۱۶ فبروری ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۸۷
عمر بخشنودی دلها گذار
تا زتو خشنود شود کردگار
« نظامی گنجوی »
چهار قسم مأمور
منصور عباسی ( ۱۳۶ – ۱۵۸ ) یکروز که در مجلس وی سخن از مأمورین دولت در میان آمده بود ، آهی کشید:
یکی از ندیمان که نسبت بدیگران بیشتر محرم و همراز خلیفه بود سبب آنرا پرسید:
تاریخ نشر شنبه ۱۲ دلو ۱۳۹۸ – اول فبروری ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۸۶
هر که رد خلق می گردد قبولِ خالق است
وقت آنکس خوش که مارا از نظرمی افگند
« صائب »
عرقِ سیاه
علامه قطب الدین شیرازی محمود بن مسعود کازرونی مصنف کتاب مشهور « دره التاج» و شارح قسم سیم مفتاح ، و کتب دیگر کهدر سال (۷۱۰) در تبریز وفات یافت شخصی ظریفی بود.
تاریخ نشر یکشنبه دهم قوس ۱۳۹۸ – اول دسامبر ۲۰۱۹ هالند
حکایت ۲۸۵
بهیچ کار نیایم گرم تو نپسندی
وگر قبول کنی کار کار ما باشد
« سعدی »
طفلی با روح بزرگ
سید جلال الدین عضد ، شاعر معروف قرن هشتم ، از سادات یزد بود و پدرش سید عضد در دستگاه ملوک آل مظفر رتبهء امارت داشت.
تاریخ نشر جمعه اول قوس ۱۳۹۸ – ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹ هالند
حکایت ۲۸۴
چون یار دلا میان بآزارِ تو بست
گفتم که مگر دل همه در کارِ تو بست
آن عشوه که در جهان ازاو کس نخرید
آورد و به نرخ نیک دربارِ تو بست
« سمائی مروزی »
دو برادر
بعد از وفات امیر ناصر الدین سبکتگین ( ۳۶۶ – ۳۸۷ ) پسرش اسمعیل که در غزنین بود بجای پدر نشست و خود را جانشین سبکتگین خواند، خطبه و سکه بنام خود کرد.
تاریخ نشر دو شنبه ۱۳عقرب ۱۳۹۸ – چهارم نوامبر ۲۰۱۹ هالند
حکایت ۲۸۳
جز راست نباید گفت
هر راست نشاید گفت
این پند مرا یاد است
از خواجه انصاری
«؟»
راست نا مقبول
عنصر المعالی کیکاوس بن اسکندر زیاری پسر خود را پند داده است که هیچگاه دروغ مگوی و اگر راست بدروغ ماننده باشد نیز مگوی که مردم دروغی را که شبیه براست باشد می پذیرند و راستی را که باور کردنی نباشد قبول نمیکنند .
تاریخ نشر یکشنبه پنجم عقرب ۱۳۹۸ – ۲۷ اکتوبر ۲۰۱۹ هالند
حکایت ۲۸۲
کرده ام عهد که کار نگزینم جز عشق
بی تأمل زده ام دست بکاری که مپرس
« صائب »
دلباخته اسیر
عارف مشهور قرن پنجم هجری شیخ ابو سعید ابی الخیر، یک روز از بازار می گذشت ، نزدیک نخاس خانهء که مرکز برده فروشی بود رسید ، آواز چنگ شنید نظر کرد و کنیز ک ترکی را دید که چنگ می نواخت و این دوبیت را زمزمه میکرد:
تاریخ نشر شنبه ۲۰ میزان ۱۳۹۸ – ۱۲ اکتوبر ۲۰۱۹ هالند
حکایت ۲۸۱
دفتر صوفی کتاب و حرف نیست
جز دل اسپید همچون برف نیست
زاد دانشمند آثار قلم
زاد صوفی چیست انوار قدم
« مولانا جلال الدین »
قریحهء ممتاز
سعید خان قریشی که از شعرای معروف دربار شاه جهان (۱۰۳۷ – ۱۰۶۹) بود و در هند میزیست ، هنگامیکه شاهزاده مراد بخش از جانب شاه جهان ، حاکم احمد آباد گجرات شد (سنه ۱۰۶۸) در ردیف همراهان موکب شاهزاده به احمد آباد رفت .