تاریخ نشر جمعه ۱۴ اسد ۱۴۰۱– پنجم آگست ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۲۰
معارضه
ایکه شمشیر جفا آ خته ای بر سر ما
صلح کردیم که ما را سر پیکار تو نیست
« سعدی »
زیاد بن ابیه که والی عراقین بود وقتی به یک نفر که از بیداد یکی از مأمورین شکایت پیش او برده بود ، سخنهای درشت گفت و در تهدید وی مبالغه نمود، شخصی که عارض شده بود گفت :
تاریخ نشر پنجشنبه ۳۰ سرطان ۱۴۰۱– ۲۱ جولای ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۹
عذر خواهی و عفو
دوستی را امید میدارم
گرچه آلوده و گنهکارم
« سنائی »
عبدالله ابن الزبعری السهمی ( شاعر معروف قریش که مشرکین را بوسیلهء اشعار خود به جنگ مسلمانان تحریض می کرد و سرانجام مسلمان شد.)
تاریخ نشر سه شنبه ۱۴ سرطان ۱۴۰۱– پنجم جولای ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۸
عاقل دیوانه نما
خرد مشمار گنه را که گناهیست بزرگ
گنهی کرد ز فردوس برون آدم را
« صائب »
عبدالله بن مبارک ، عارف مشهور بهلول عاقل دیوانه نما را در صحرائی دید ، پیش رفت و سلام کرد و از وی درخواست پند کرد.
تاریخ نشر یکشنبه ۲۲ جوزا ۱۴۰۱– ۱۲ جون ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۷
فالبینی عجیب
گه بود کز حکیم روشن رأی
بر نیاید درست تدبیری
گاه باشد که کودک نادان
بغلط بر هدف زند تیری
« سعدی »
راوی این حکایت فیلسوف بزرگ عرب ابو یوسف یعقوب بن اسحاق کندی است ، وی گفته است که رشید انبانی از جواهررا به یحیی بن خالد سپرد و او آنرا در خانه گذاشت و برای کاری از خانه خارج شد و فراموش کرد که آنرا در جائی محفوظ بگذارد ، یکی از فراشان آن انبان را سرقت کرد و هنگامی که یحیی بازگشت و آنرا نیافت بسیار اندوهگین شد و من در آن هنگام نزد او بودم.
تاریخ نشر پنجشنبه پنجم جوزا ۱۴۰۱– ۲۶ می ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۶
میزان آدم شناسی
سلطان و فکر لشکر و سودای تاج و کنج
درویش و امن خاطر و کنج قلندری
« حافظ »
ابو جعفر منصور ( خلیفه عباسی که از ۱۳۶ تا ۱۵۸ فرمانروائی نمود)، نامهء بحضرت امام جعفر صادق (رض) فرستاد و در آن خواهش نمود که امام مصاحبت ویرا اختیار نماید واز نصایح سودمند خویش در بار خلافت، وی را بهره مند سازد.
تاریخ نشر شنبه ۱۷ ثور ۱۴۰۱ – هفتم می ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۵
سعادت
شور و وجد آمد غزل را تار و پود
هر که شورش بیش، او خوشتر سرود
آتشی در دیگدان می بایدش
تاز روزن دود بیرون آیدش
« ادیب پشاوری »
سلمان ساوجی از ساوه به بغداد رفته بود تا بدربار امیر شیخ حسن ایلخانی (۷۳۶ – ۷۵۷) از ملوک آل جلایر که بعد از مرگ سلطان ابو سعید بهادر خان بر عراق مستولی شده بود بپیوندد .
تاریخ نشر یکشنبه چهارم ثور ۱۴۰۱ – ۲۴ اپریل ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۴
در جستجوی روزی
رزق را روزی رسان پر میدهد
بی مگس هرگز نماند عنکبوت
« ؟ »
جماعتی از شعراء حجاز بشام سفر کردند و برهشام بن عبدالملک وارد شدند از میان آنان عروه بن اذنیه را شناخت و باو گفت :
تاریخ نشر پنجشنبه ۱۸ حمل ۱۴۰۱ – هفتم اپریل ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۳
فرار از مهمان
تا کی گوئی که اهل گیتی
در هستی و نیستی لئیمند
چون تو طمع از جهان بریدی
دانی که همه جهان کریمند
« ؟ »
مروان بن ابی حفصهء شاعر ( ابوالهندام مردوان بن ابی سلیمان بن یحیی بن ابی حفصه متولد در سنه (۱۰۵) و متوفی بسال ۱۸۱ یا ۱۸۲ ) شخصی ممسک بوده و از بخل و امساک او حکایاتی نقل کرده اند و از آن جمله میگویند ! یک شب هیثم بن عدی از یمامه بر مردوان بن ابی حفصه وارد شد و چون ابن ابی حفصه ناچار بود که او را در خانه فرود آورد اطاقی برای او خالی ساخت و او را در آن جای داد و خودش از بیم آنکه مبادا مهمان از او آب و نان و خوردنی بخواهد از خانه بیرون شد وبجای دیگر رفت.
تاریخ نشر چهار شنبه ۲۵ حوت ۱۴۰۰ – ۱۶ مارچ ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۲
اودر زاده
خوش بود گر محک تجربه آید بمیان
تاسیه روی شود هرکه در او غش باشد
« حافظ »
عبدالله بن الحشرج الجعدی که یکی از بزرگان قبیلهء قیس و از جملهء شعراء معروف قرن اول هجری و شخصی جواد و کریم و مهمان نواز بود. پسر عمی داشت که همواره نسبت بعبدالله حسد می ورزید و در بارهء او بدگوئی میکرد و اگر مهمانی برای عبدالله می آمد او را از راه می گردانید و اشعاری را که در هجو عبدالله سروده بود قرائت میکرد و می گفت :
تاریخ نشر چهار شنبه ۱۱ حوت ۱۴۰۰ – دوم مارچ ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۱
دیروز و امروز
چیست این باز گونه طبع ، فلک
گاه دیویست زشت و گاه، ملک
« ابولیث طبری »
نامه ای از عراق برای خواجه نظام الملک وزیر معروف سلاجقه ( ۴۰۸ – ۴۸۵ ) رسیده بود که در آن بوی اطلاع داده بودند که اسپان عربی خواجه در میان دو کوه میچریدند در آن اثنا یک عده از پرندگان بزرگ مانند عقاب و غیر آن در آن موضع پدیدار شدند و از صدای بال آنها اسپان همگی رمیدند و راه صحرا در پیش گرفتند ولی در پیش رسوی آنان تنگی بزرگی واقع شده بود که آبی بسیار از میان آن میگذشت ، اسپها بیکدیگر تصادم نموده از بالا به پائین افتادند و برخی از آنها را دست و پا شکست و بعضی از آنها را آب برد و شمارهء اسپان ضایع شده به پنجصد می رسید .
تاریخ نشر سه شنبه ۲۶ دلو ۱۴۰۰ – ۱۵ فبروری ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۱۰
دعوتنامه
ز دشمن گرایدون که یابی شکر
گمان بر که زهر است هرگز مخور
« بوشکور بلخی »
در زمان اباقا خان مغولی ( ۶۶۳ – ۶۸۰ ) عده ای از اطرافیان او خاطر ویرا بطرف هرات متوجه نموده به او مشورت دادند که لکشر به هرات بفرستد و این شهر را ویران کند . چند تن از ارباب حل و عقد و از آنجمله خواجه شمس الدین صاحب دیوان جوینی ( مقتول در ۶۸۳ ) این رای را نپسندیده گفتند:
تاریخ نشر سه شنبه ۱۲ دلو ۱۴۰۰ – اول فبروری ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۰۹
دانش واقعی کدام است؟
صد خانه پر از کتاب سودی ندهد
باید که کتابخانه در سینه بود
« ؟ »
در شرح حال امام غزالی ( ابو حامد محمد بن محمد طوسی متولد بسال (۴۵۰) و متوفی در سنه ۵۰۵) آورده اند که پس از فرا گرفتن مقدمات ابو نصر الاسماعیلی بکسب علم پرداخت و هنگامی که از آنجا بطوس بر میگشت در راه دچار دزدان شد و دارائیش را بیغما بردند از جملهء اشیایی که دزدان تاراج کرده بودند یکی هم کتابها و یادداشتهای وی بود که برای گرفتن آنها نزد رئیس دزدان رفت و گفت:
تاریخ نشر دوشنبه چهارم دلو ۱۴۰۰ – ۲۴ جنوری ۲۰۲۲ هالند
حکایت ۳۰۸
جزای عمل
در جهان گرم است بازار مکافات عمل
دیده گر بینا بود هر روز ، روز محشر است
« صائب »
مقتدر بالله عباسی ( ۹۲۵ – ۲۲۰ ) برادر خود القاهر بالله را بزندان انداخته بود و میخواست از میان بردارد.
یکی از ملازمان قاهر که از مردم تبریز و شخصی چابک سوار و سلحشور بود و با یونس الاستاد که از طرفداران قاهر بود هم پیمان شده بود که مقتدر را ترور کنند و القاهر را به خلافت منصوب نمایند.
تاریخ نشر چهارشنبه ۱۹ عقرب ۱۴۰۰– دهم نوامبر ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۷
تو بجای پدر چه کردی خیر؟
که همان چشم داری از پسرت
« سعدی »
پسر حق شناس
شاعر و عارف نامی شیخ سعدی شیرازی ( متوفی بسال ۹۶۱ ) در کتاب نفیس خود ( گلستان ) حکایت کرده است که وقتی در دیار بکر، مهمان پیرمردی از ثروتمندان آنجا بودم که فرزندی خوبروی داشت .
تاریخ نشر پنجشنبه ششم عقرب ۱۴۰۰– ۲۸ اکتوبر ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۶
مردهء خواب غرورند حریفان ، صائب
کیست تا گوش باین مرغ غزلخوان ندهد
« صائب »
من عادل هستم یا او
شاه اسمعیل ثانی صفوی ( ۹۸۴ – ۹۸۵ ) وقتی به مدائن رفت و از اطاق کسری دیدن نمود ، اطرافیانش سخن از کسری انوشیروان در میان آوردند او ناگهان از ایشان پرسید:
آیا من عادلتر هستم یا انو شیروان عادلتر بود؟
تاریخ نشر جمعه ۲۳ میزان ۱۴۰۰– ۱۵ اکتوبر ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۵
خون خلقست اینکه مینوشی بآسانی نه چای
خون مردم را چنین آسان منوش ای محتکر
« بشیر »
سزای محتکر
در زمان سلطان ابراهیم غزنوی (۴۵۱ – ۴۹۲ ) یکسال در غزنین گندم کمیاب شد و نانوایان در دکانها را بستند و مردم غریب و فقیر دچار رنج و پریشانی شدند.
تاریخ نشر دوشنبه ۱۲ میزان ۱۴۰۰– چهارم اکتوبر ۲۰۲۱ هالند
دوستان گرامی ، خواننده گان محترم وکتابدوستان عزیز !
بعد از یک وقفه چند روزه شما را دعوت میکنم به مطالعه حکایت ۳۰۴ از کتاب هزار و یک حکایت ادبی وتاریخی تالیف پدر مرحوم ما شاد روان استاد علی اصغر بشیر هروی . امیدوارم قسمت های بعدی را در سایت ۲۴ ساعت فراموش نکنید.
————————————
حکایت ۳۰۴
تو را بر غم عدو باد عمر چندانی
که روزگار نماند تو همچنان مانی
« ؟ »
عنصری و تضعیف خانه های شطرنج
حکایت اختراع بازی شطرنج معروفست و شاید خوانندگان گرامی اطلاع داشته باشند که پس از آنکه فیلسوف هندی شطرنج را بپادشاه هند عرضه نمود و پادشان را خوش آمد باو گفت که هر گونه جایزه میخواهد بخواهد و دانشمند هندی گفت :
تاریخ نشر پنجشنبه ۲۰ جوزا ۱۴۰۰ – دهم جون ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۳
با همت باز باش و با کبر پلنگ
زیبابگه شکار و پیروز بجنگ
کم کن بر عندلیب و طاوس درنگ
کانجاهمه با تگ آید واینجا همه رنگ
« مسعود سعد سلمان »
نان سپاهیگری
میر مبارزالدین محمد بن مظفر حاکم شیراز ( متولد در ۷۰۶ و متوفی در سنه ۷۶۵ هجری ) یک روز با ابهت و شوکت تمام از بازار شیراز می گذشت ملازمانش که پیش پیش میرفتند ، ناگهان متوقف شدند و جا بجای ایستادند.
تاریخ نشر سه شنبه چهارم جوزا ۱۴۰۰ – ۲۵ می ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۲
خوفست بطاعتگه زها در یاکیش
امنست بسر منزل رندان می آشام
« ؟ »
دیوانه
در شرح حال حجاج ثقفی ستمگر معروف آورده اند که در یک روز بسیار گرم از لشکریان خود دور افتاد و در اثنای راه به مزرعهء رسید که شخصی در آنجا مشغول زراعت بود و آن شخص حجاج را نمیشناخت.
تاریخ نشر پنجشنبه نهم ثور ۱۴۰۰ – ۲۹ اپریل ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۱
چوب را آب فرو می نبرد دانی چیست
شرمش آید ز فرو بردن پروردهء خویش
« صائب »
نهال تازه و درخت کهن
این حکایت را هم اصمعی نقل کرده است :
وی میگوید : در مجلس خلیفه هارون الرشید بودم پیرمردی از دودمان بنی امیه که شخصی با تجربه و صاحب فکر سلیم و رای صائب بود و خلیفه در اکثر کارها باوی مشورت مینمود وارد مجلس شد و در همان اوقات هارون برامکه را از میان برداشته بود:
تاریخ نشر شنبه ۲۸ حمل ۱۴۰۰ – ۱۷ اپریل ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۳۰۰
دهنی تلخ نکردم ز شکایت هرگز
سبب رنجش دلدار نمیدانم چیست
« صائب »
قیمت یک راز
فضل بن سهل ذولریاستین که وزیر مأمون بود ، بسبب نفوذ و قدرت بسیاری که بهمرسانیده بود، مورد خشم خلیفه واقع گردید و مأمون در صدد برآمد که او را بطور نهانی از میان بردارد و این راز را با پنج نفر از محرمان و خواص ، خویش که عبدالعزیز طائی ، موسی ابن نصر ادیب ، علی بن سعید ، خلف بن نصر و صباح خادم بودند در میان نهاد و با ایشان مشورت کرد و البته وصیت نمود که راز او را فاش نکنند.
تاریخ نشر یکشنبه ۲۴ حوت ۱۳۹۹ – ۱۴ مارچ ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۲۹۹
تا تو در بند قلیه و نانی
کی رسی در بهشت رحمانی
« اوحدی »
خرج مطبخ
مأمورن مخفی عمر بی عبدالعزیز (رض) باو اطلاع دادند که خرج مطبخ مسلمه بن عبدالملک ، در هر روز بالغ بر یک هزار درهم است !
تاریخ نشر یکشنبه سوم حوت ۱۳۹۹ – ۲۱ فبروری ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۲۹۸
تا توانی زندگانی آنچنان با همه
بشنو از من ، این نصیحت یاد بادا از منت
کاستین ها در غم تو تر کنند از آب گرم
گر نشیند خاک نرمی ناگهان بر دامنت
« شرف الدین حسام نسفی »
پاس خاطر رعیت
بعد از گرفتاری عمر ولیث صفاری بدست امیر اسمعیل سامانی در سال (۲۸۷ هجری ) و استیلای سامانیان بر بلخ وهرات ، امیر سامانی از عمر ولیث محل خزائن اورا جویا شد، عمرو گفت :
تاریخ نشر پنجشنبه ۱۶ دلو ۱۳۹۹ – چهارم فبروری ۲۰۲۱ هالند
حکایت ۲۹۷
هنری باش و هرچه خواهی کن
نه بزرگی بمادر و پدر است
نافهء مشک را ببین بمثل
کاین قیاس بدیع معتبر است
« کافی همدانی »
وجه قرائت
علماء نحو میگویند اسم اشارهء « ذا » در حال افراد بهمین صورت ودر حال تثبیه اگر مرفوع المحل باشد « ذان » و اگر منصوب المحل یا مرجرورالمحل باشد « ذین » خوانده میشود .
تاریخ نشر جمعه هفتم قوس ۱۳۹۹ – ۲۷ نوامبر ۲۰۲۰ هالند
حکایت ۲۹۶
دانی که چه گفت : زال با رستمِ گرد
دشمن نتوان حقیر و بیچاره شمرد
« سعدی »
بی احتیاطی
در سال (۴۶۵ هجری ) آلب ارسلان سلجوقی با لشکری گران بقصد تسخیر ماوراءالنهر حرکت نمود وهنگامی که از آب جیحون گذشت ، عده ای از غلامان سلطان بقلعه ای که در کنار آب واقع بود هجوم برده کوتوال قلعه را که یوسف نام داشت گرفتار کرده ونزد آلب ارسلان بردند !