چنین  گفت   پیغمبر راستگوی

                ز گهواره تا گور دانش بجوی !

                                                                         ( فردوسی)

             در بستر مرگ

راوی این حکایت ابوالحسن علی بن عیسی والوالجی است که از بزرگان فقها و دانشمندان قرن پنجم هجری و اصلآ از مردم رستاق قطغن ومقیم شهر غزنه بوده است.

وی گفته :

یک روز به عیادت ابوریحان بیرونی رفته بوده ( ابوریحان محمد بن احمد بیرونی خوارزمی از جملهء بزرگترین دانشمندان ریاضی وادب و تاریخ وجغرافیا ومصنف « قانون مسعوی» و « التفهیم لاوائل صناعة التنجیم » و « تحقیق ماالهند ، وکتب دیگر است که در ۳۰ ذالحجه سنه ۳۲۱ در خوارزم متولد شده ودر ۲ رجب ۴۴۰ در غزنه وفات یافته است . بیماری ابوریحان همان بیماری بود که به مرگش منتهی شد.) او که آخرین دقایق زنده گی را طی میکرد در چنان حالی که نفس در سینه اش بشمار افتاده بود از من پرسید:

    دلم از سینه به تنگ است خدایا برهان

         هر کجا در قفسی مرغ گرفتاری هست

                                                    ( حا لتی ترکمان)

ابو المقدام رجاء بن حیوة کندی ( متوفی بسال ۱۱۲ هجری) که یکی از بزرگان فقهای قرن اول ودوم و از جملهء ندما و مصاحبین خلفای اموی بود، روزی در مجلس خلیفه عبدالملک ابن مروان(۶۵-۸۶) حضور داشت . در آن مجلس ، نام یکی از رجال آن عصر یادداشت و حاضران مجلس یا از راه خیر خواهی نسبت به خلیفه و یا از لحاظ دشمنی و کینه که با آن شخص داشتند به هر حال تا توانستند در بارهء وی بدگوئی کردند و خلیفه را بر سرخشم آوردند بطوریکه خلیفه سوگند یاد کرد که اگر من بر او دست یابم چنین و چنان خواهم کرد.

  گفت پیغمبر مکن ای رای زن

                    مشورت ، المستشار  مؤتمن

                                                ( مولانا جلال الدین )

             مبارک باشد

نوح بن مروان قاضی مرو و پدر ومادر عبدالله بن مبارک ، هنگامی که اراده داشت تا دختر خود را به شوهر دهد با یکی از همسایگان خود که پیرو آئین مجوس بود مشاوره نمود . مجوسی با تعجب از او پرسید :

مردم در امور مشکله با تو مشورت میکنند از این گذشته من پیرو دینی هستم که با آئین شما بسیار مباینت دارد دراین صورت چگونه از من مصلحت میجوئی؟

قاضی گفت :

 مشورت بهترین راه ایمن شدن از مخاطرات است ومن مطمئن هستم که تو با وجود اختلاف عقیده در صدد خیانت بر نخواهی آمد ، بنا بر این خواهش مکنم که هرچه بفکرت میرسد بدون تعلل اظهار کنی ! مجوسی گفت :

  فرو ماندگان را درون شاد کن

                     ز روز فرو ماندگی  یاد  کن

                                                                        « سعدی »

             بنای شادیاخ

    عبدالله بن ظاهر بن حسین پوشنگی ، هنگامیکه بحکمرانی خراسان رسید ( ۲۱۳ ) هجری وارد نشاپور شد و در باغی که متعلق بخود او و پیوسته بشهر و موسوم به شادیاخ بود، منزل کرد.

چون برای سپاهیان او جای کافی وجود نداشت ، در شهر پراگنده شدند و به خانه های مردم جای گرفتند و بنای بد رفتاری و تعدی و تجاوز را گذاشتند.

یکی از ایشان بخانهء مردی رفت که زن جوان بسیار زیبائی داشت و چنان او را دوست میداشت که از خانه بیرون نمیرفت .