حکایت۱۲۵

 

در هوا چند معلق زنی  و جلوه   کنی

ای کبوتر نگران باش که شاهین آمد

                                                   « حافظ »

دیوانهء تاریخی

تاریخ نشر شنبه ۲۰ حمل ۱۳۹۰ - ۹ اپریل ۲۰۱۱

در احوال ابو نصر اسماعیل بن حماد فارابی مشهور به « جواهری » مصنف صحاح اللغه نوشته اند که پس از مراجعت از سفر های دور و درازی که برای اخذ و ضبط نوادر کلمات لغت عرب در بادیه های عربستان نمود، در نیشابور اقامت اختیارکرد و به تصنیف یا تکمیل کتب خود ( و از آنجمله صحاح اللغه ) پرداخت و هنوز از باب « ضاد معجمه» نگذشته بود که بسبب تصنیف کتاب مذکور ، خود خواهی فوق العاده عجیبی در او پیدا شد که بالاخره منتهی به جنون گردید و یکروز ( ظاهرآ در سال ۴۰۰ هجری ) ببام خانهء رفت و دولنگهء دروازه را بد و پهلوی خود بست و گفت :

 

   حکایت۱۲۴

هر بد  که  بخود نمی پسندی

با  کس  مکن  ای  برادر من

گر مادر خویش دوست داری

دشنام مده  بمادر من

                                                          ( ؟)

جواب سنگ را سنگ شکن میدهد  

  تاریخ نشر شنبه ۱۳حمل ۱۳۹۰  - دوم اپریل ۲۰۱۱ 

عضدالدوله دیلمی ( ۳۳۸-  ۳۷۲ ) در بازار جوانی را دید که در صورت و اندام بخودش بسیار شبیه بود بحدی که اگر شخص ثالثی که عضدالدوله را نمی شناخت هر دو را در یکجا میدید تصور می کرد که بایکدیگر برادر هستند!

عضد الدوله او را به نزد خود احضار کرد و از نام و نسب و مولد و موطن و شغل وی پرسید. جوان مذکور در نهایت آداب دانی جوابهای کافی داد و معلوم شد که از مردم بلاد دوردست است .

 

 حکایت۱۲۳

  چون پیر شدی حافظ از میکده بیرون شو

مستی و طربناکی در عهد  شباب  اولی

                                                 ( حافظ )

توبیخ فاضلانه

  تاریخ نشر یکشنبه ۲۹ حوت ۱۳۸۹ - ۲۰ مارچ ۲۰۱۱ 

خواجه نظام الملک طوسی ( ۴۰۸ - ۴۸۵ ) وزیر دانش دوست سلاجفه بعد از آنکه از بنای مدرسهء نظامیهء بغداد فارغ شد ( سنه ۴۹۵) عدهء از مشاهیر دانشمند آنرا برای تدریس و تعلیم و وعظ و امامت و کتاب داری و انتظام آن مدرسه دعوت و مقرر نمود ، از جمله منصب کتابداری نظامیه را علاوه بر وظیفهء تدریس به شیخ ابو زکریا یحیی بن علی معروف به خطیب تبریزی مفوض نمود.

خطیب مرد خوشگذران و عیاشی بود و  به مصداق ( عشق پیری گر بجنبد سر به رسوایی زند ) روز در محراب و منبر جلوه می کرد و شب در خلوت پیرامون آن کار دیگر می گشت !

 

 حکایت۱۲۲

تا میتوان ز آبلهء دست رزق خورد

بهر چه خوشه چین ثریا شود کسی

                                        ( صائب )

عزت نفس

  تاریخ نشر یکشنبه ۲۲ حوت ۱۳۸۹ - ۱۳ مارچ ۲۰۱۱

پیشوای دانشمندان جهان شیخ الرئیس ابو علی سینا بلخی ( ۳۷۳ - ۴۲۷ ) هنگامی که در همدان اقامت داشت ( ۴۰۵ - ۴۱۲ ) یکروز از بازاری عبور می کرد، مردی کناس را با لباس چرکین و قیافهء نفرت آور دید که مضمون این شعر را با خود زمزمه می کرد:

 گر امی داشتم ای نفس از آنت

که آسان بگذرد بر دل جهانت

شیخ الرئیس تعجب کرد و با لهجهء ملامت آمیز به او گفت :

آفرین به این عزت نفس ! خود را بیک چنین کار پست مشغول کرده ای بازهم ادعا می کنی که نفس را گرامی داشته ام.

 

 حکایت۱۲۱

مزن بی تأمل به گفتار دم

نکو گوا گر دیر گفتی چه غم!

                                  ( سعدی )

 طبابت میزبان

  تاریخ نشر یکشنبه ۱۵ حوت ۱۳۸۹ - ۶ مارچ ۲۰۱۱

در بارهء حاضر جوابی و فصاحت صاحب اسماعیل بن عباد طالقانی وزیر معروف دیالمه (۳۲۶- ۳۸۵) چیز ها گفته اند ولی خود او اعتراف می کند که در مقابل یک نفر از ندمای خویش مغلوب شده و نتوانسته است حتی یک کلمه در زبان بیاورد.

او میگوید :

یک روز با چند نفر از ندیمان خویش نشسته بودم و از هر جانب سخن می گفتم و اظهار عقیده می کردم ، اتفاقآ مقداری میوه به مجلس آوردند و هر کدام از حاضران مجلس قدری از آن خوردند ، در آن میان یکی از آنها با حرص و ولعی عجیب به طرف ظرفی که زردآلو در آن بود دست دراز کرد و در اندک مدتی قسمت بیشتر زرد آلو ها را بلعید من به او گفتم :

 

 حکایت۱۲۰

دشنامها که از تو رساندند قاصدان

دانستم از ادای سخن کز زبان کیست

                                                      ( هلالی )

شعر شناسی

  تاریخ نشر یکشنبه ۸ حوت ۱۳۸۹ - ۲۷ فبروری ۲۰۱۱ 

شیدا شاعر معروف قرن یازدهم هجری ، بسیار بد زبان بود و اکثر معاصران خود را هجا گفته بود و آنان نیز در صدد رسوا کردن او بودند و با همدیگر همداستان شدند و یک روز به همین منظور ویرا در خانهء ملا فیروز نامی که اشعار بسیاری از شعرا را از حفظ داشت دعوت کردند.

 در آنجا از شیدا خواهش نمودند که از اشعار خود بخواند ، شیدا این بیت را خواند :

« زبسکه کرده غمت بند در جگر ناخن

چو پشت ماهیم از پای تا به سر ناخن »

ملا فیروز گفت :

مضمون این شعر از « غیاثای حلوانی » است که گفته :

« از بسکه سینه گندم و ناخن بر او نشست

چون پشت ماهی است سراپای سینه ام »

شیدا در هم شده بر شعر فهمی ملا فیروز اعتراض کرد و آنگاه این بیت را خواند : 

 

 حکایت۱۱۹

یک پرده  بیش  نیست  فصیحی  نوای غم

پندار گوش ماست که گه زیرو گه بم است

                                                    ( فصیحی هروی)

معالجهء وهم با وهم

  تاریخ نشر یکشنبه اول حوت ۱۳۸۹ - ۲۰ فبروری ۲۰۱۱ 

اوحد الزمان ، طبیبی بوده معاصر با المستنحد بالله سی ودومین خلیفهء عباسی ( ۵۵۵ - ۵۶۶) که نوادر معالجات اورا در تاریخ طب عرب نقل کرده اند و از آنجمله گویند مردی به بیماری مالیخولیا مبتلا شده بود و تصور می کرد که یک ظرف سنگین سفالی بر سر او قرار دارد که هرگز از او جدا نمی شودو از بیم آنکه مبادا آن ظرف بشکند هیچگاه از جایهائی که سقف کوتاه داشت عبور نمی کرد و همواره با احتیاط قدم بر میداشت و از معاشرت و مکالمهء اشخاص حذر میکرد.

طبیبان آن عصر همگی از علاج او عاجز مانده بودند و درمان او را از دایرهء علم و صلاحیت خود بیرون می شمردند.

 

 حکایت۱۱۸

ز کژبینی است گر نقشی  بچشمت  زشت  میآید

تو وقتی راست بین باشی که بینی زشت را زیبا

                                              ( سلمان ساوحی)

سعادت 

 

 حکایت۱۱۷

در بیابان   خشک  و  ریگ  روان

تشنه را در دهان چه در چه صدف

                                                                     ( سعدی)

قحطی تاریخی

 

        تاریخ نشر شنبه ۱۶ دلو ۱۳۸۹ - ۵ فبروری ۲۰۱۱ 

در سال (۴۳۲هجری ) خشکسالی عظیمی در هرات اتفاق افتاد که بر اثر آن بسیاری از مردم هلاک شدند و بسیاری ترک یار و دیار گفتند. قیمت یک خروار گندم بصدو هشتاد دینار محمودی رسید.

 مؤرخین نوشته اند که شخصی دیگ روئین بزرگی داشت و میخواست آنرا بفروشد. یک نفر را به مزدوری گرفت و دیگ را به بازار برد ولی هیچکس به خریداری آن رغبت نکرد و هر قدر که دیگ را به دکانداران عرضه کردند خریدار پیدا نشد.